Je! hiyo si kama Qur’ani Tukufu ikija kwa lugha ya Kichina ingawa Mtume (SAW) alizungumza Kiarabu?
Hili ni swali kubwa. Na pengine kuna mwingine pamoja nayo. Ingawa tunauliza ‘kwa nini’ pia tunajiuliza kama hii kwa namna fulani pia inakanusha au inapingana na wazo la kwamba Mwenyezi Mungu ndiye aliyeiongoza Injil. Kwa sababu baada ya yote, hii ni tofauti na jinsi Qur’ani Tukufu ilivyoteremshwa. Basi hebu tujadili hili katika hatua kadhaa.
Kwanza mlinganisho wa Kichina-Kiarabu sio sahihi kabisa. Hakuna uhusiano halisi wa kihistoria kati ya Wachina na Waarabu. Kwa hivyo, kufunua Kitabu kwa Kichina kwa jamii ya Kiarabu kungesababisha upuuzi tu. Bila shaka Mwenyezi Mungu anao uwezo wa kufanya jambo kama hilo kwa muujiza, lakini lingetokeza kitabu ambacho hakuna mtu angeweza kukielewa – hata Mtume (SAW) mwenyewe. Na kisha ujumbe wa Kitabu ungekuwa hauna maana, ungepuuzwa haraka (kwa sababu haukueleweka) na katika kizazi ungesahauliwa – pamoja na kumbukumbu ya nabii. Hapana, ujumbe wa kinabii, ikiwa utakuwa na athari kwa jamii (na hii ndiyo sababu ujumbe unatumwa kwa nabii hapo kwanza) lazima ueleweke na jamii hiyo.
Makusudio ya kuteremshwa kwa Qurani Tukufu ilikuwa ni kutoa onyo kwa Kiarabu. Aya ifuatayo inatuambia kwamba:
Hakika Sisi tumeiteremsha Qur’ani kwa Kiarabu ili mpate kuzingatia. [Surah 12:2 Joseph]
Na ndio kama hivi tumeiteremsha Qur’ani kuwa ni hukumu kwa lugha ya Kiarabu. Na ukifuata matamanio yao baada ya kukujia ilimu hii, hutakuwa na rafiki wala mlinzi mbele ya Mwenyezi Mungu. [Surah 13:37 (the Thunder)]
Na namna hivi tumekufunulia Qur’ani kwa Kiarabu ili uwaonye watu wa Mama wa Miji na walio pembezoni mwake. Na uhadharishe na Siku ya Mkutano, haina shaka hiyo. Kundi moja litakuwa Peponi, na kundi jengine Motoni. [Surah 42:7 (Consultation)]
Hakika Sisi tumeifanya Qur’ani kwa Kiarabu ili mfahamu. [Surah 43:3 (Luxury)]
Ufafanuzi wa Yusuf Ali juu ya Aya ya 7 ya Surat 42 (Mashauriano) inasema kwamba ‘Mama wa Miji’ ni Mji wa Makka na kwamba “Hakika ya Qur’an kuwa katika Kiarabu ni kuwa iko wazi na inaeleweka kwa watu ambao kupitia kwao. na miongoni mwao ilitangazwa” (#4533). Kwa hiyo lengo lilikuwa ni kutoa onyo ili Waarabu, hasa wale wa Makka wapate kuonywa, wajifunze ‘hekima’ n.k. Na ili hilo litokee ilibidi liwe katika Kiarabu.
Lakini Injil haikuwa ujumbe kwa Wayahudi tu, bali kwa watu wote. Katika zama za Nabii Isa al Masih (Yesu – PBUH) kimsingi ulimwengu ulikuwa unazungumza Kigiriki. Kwa sababu ya ushindi wa Aleksanda Mkuu miaka mia tatu hivi kabla, sehemu kubwa ya ulimwengu (kutia ndani Warumi waliotawala wakati wa Isa PBUH) walikuwa wamekubali lugha ya Kigiriki. Ulinganisho mbaya upo leo na Kiingereza. Kwa sababu ya ukoloni wa zamani wa Uingereza, lugha ya kimataifa ya ulimwengu leo ni Kiingereza. Mamlaka kuu ulimwenguni leo (Marekani) ilipitisha lugha ya Kiingereza kwa sababu ya Uingereza na kwa hivyo Kiingereza ni karibu ulimwenguni kote. Kama matokeo, mimi, ingawa asili ya Uswidi, ninaandika blogi hii kwa Kiingereza kwa sababu Kiingereza changu kimekuwa bora kuliko Kiswidi changu na ninajua kuwa labda haungeweza kusoma blogi ya Uswidi.
Lugha ya Kiyunani pia ilikubaliwa na Wayahudi wa wakati huo kwa hivyo wengi walikuwa wa lugha mbili. Kwa hakika, Wayahudi walianza kutumia Kigiriki kiasi kwamba walitafsiri Taurati na Zabur katika Kigiriki yapata miaka 200 kabla ya Isa al Masih (PBUH). Tafsiri hii inajulikana kama Septuagint. Tafsiri ya Septuagint ilisomwa sana na Wayahudi na hata watu wasio Wayahudi wa siku hizo. Tafadhali tazama hapa na hapa kutoka kwa blogu yangu ya considerthegospel ili kujifunza zaidi kuhusu Septuagint. Athari ya msingi ya Septuagint ilikuwa kwamba Vitabu vitakatifu vilisomwa zaidi katika Kigiriki kuliko katika Kiebrania cha asili wakati wa nabii Isa al Masih (PBUH).
Isa al Masih (PBUH) anaweza kuwa alizungumza Kigiriki fulani mwenyewe kwa sababu tunaona katika Injil mara kadhaa ambapo Wagiriki wasio Wayahudi na Warumi walizungumza naye. Hata hivyo, angezungumza kwa Kiaramu na wanafunzi wake (sahaba) kwa sababu hiyo ndiyo ilikuwa lugha ya asili ya Wayahudi wa Galilaya wa siku hizo.
Lakini waandishi wa Injil kwa hakika walikuwa na lugha mbili na hivyo walikuwa wanajua Kigiriki. Mathayo alikuwa mkusanya-kodi kitaaluma na hivyo alikuwa akifanya kazi na Warumi waliozungumza Kigiriki kwa ukawaida; Luka alikuwa Mgiriki na hivyo Kigiriki ilikuwa lugha yake ya kwanza; Yohana Marko alikuwa anatoka Yerusalemu (Al Quds) na hivyo alikuwa Myahudi anayezungumza Kigiriki; na Yohana alitoka katika familia tajiri (iliyosoma hivyo) na aliishi muda mwingi wa maisha yake nje ya Palestina na hivyo alikuwa akijua vizuri Kigiriki.
Walikuwa wakipeleka ujumbe wa Injil kwa ulimwengu. Kwa hiyo, ili kuhakikisha kwamba ulimwengu wa siku hizo ungeielewa waliandika kwa Kigiriki. Kwa sababu Taurati na Zabur zinaiweka wazi Injil (kama ninavyoonyesha kwenye chapisho langu kwenye kitabu cha dalili za Injil ndani ya Qur-aan) waandishi wa Injil mara kwa mara wananukuu kutoka Taurat/Zabur na wanapofanya hivyo wananukuu kutoka Septuagint (Taurati ya Kigiriki/Zabur). Tunajua kutoka kwa historia kwamba ujumbe huu kwa hakika ulilipuka katika ulimwengu wa Mashariki ya Kati unaozungumza Kigiriki. Hii inaonyesha karibu ilitarajiwa kuwa na maandiko yasomwe katika Kigiriki katika siku hiyo.
Kwa hivyo hii inajibu ‘kwa nini’ ilikuwa kwa Kigiriki. Lakini je, Mwenyezi Mungu bado anaweza kuwapa wahyi waandishi hawa wakati wanaandika katika lugha tofauti kile ambacho Isa al Masih (SAW) alikuwa amesema hapo awali katika lugha nyingine hata kama walikuwa na lugha mbili? Isa al Masih (S.A.W) mwenyewe alikuwa ameahidi kwamba Mwenyezi Mungu atawapelekea uwongofu. Hizi ni sehemu za mazungumzo ya faragha aliyokuwa nayo na wanafunzi wake kabla tu ya kuondoka kwake yaliyorekodiwa katika Injili ya Yohana. Unaweza kusoma mjadala mzima kwa kubofya hapa.
15 “Mkinipenda, mtatii ninayowaamuru. 16 Nami nitamwomba Baba, naye atawapa Msaidizi mwingine ili akae nanyi hata milele. 17 Roho wa kweli….25 “Hayo yote nimeyasema nikiwa bado nanyi. 26 Lakini huyo Msaidizi, huyo Roho Mtakatifu, ambaye Baba atamtuma kwa jina langu kuwafundisha yote na kuwakumbusha yote niliyowaambia… “Ajapo huyo Msaidizi, nitakayewapelekea kutoka kwa Baba, huyo Roho wa kweli, atokaye kwa Baba; atanishuhudia. 27 Na ninyi pia lazima mshuhudie, kwa maana mmekuwa pamoja nami tangu mwanzo….Nina mengi zaidi ya kuwaambia, zaidi ya mnayoweza kustahimili sasa. 13 Lakini yeye atakapokuja, huyo Roho wa kweli, atawaongoza awatie kwenye kweli yote. … Na atakuambia kile ambacho bado kinakuja.
Kwa hiyo ahadi ilikuwa kwamba Mshauri, Roho wa kweli, angewaongoza katika maandishi na ushuhuda wao ili yale waliyoandika yawe kweli. 2 Timotheo 3:16 inafafanua hili zaidi:
Kila andiko, lenye pumzi ya Mungu, lafaa kwa mafundisho, na kwa kuwaonya watu makosa yao, na kwa kuwaongoza, na kwa kuwaadibisha katika haki, ili mtu wa Mungu awe kamili, amekamilishwa apate kutenda kila tendo jema.
Maana hapa ni kwamba yale waliyoyaandika yangeongozwa na hakika yataongozwa na Mwenyezi Mungu mwenyewe ili neno hilo waliloandika liwe ni ‘pumzi ya Mungu’. Hivyo ujumbe ungekuwa salama na wa kutegemewa – ulioongozwa na Mwenyezi Mungu.
Kwa hiyo jinsi Injil ilivyoteremshwa na kujulikana kwa hakika ilikuwa tofauti na jinsi Qur’ani Tukufu ilivyoteremshwa. Lakini je, hiyo inaifanya kuwa mbaya, mbaya zaidi au ya kizamani? Nadhani kujibu kwamba tunapaswa kutambua kwamba Mwenyezi Mungu ana haki na uwezo wa kufanya mambo tofauti kwa njia tofauti. Kwa sababu Mtume Musa (SAW) alipokea Amri juu ya Mlima Sinai kwenye mbao za mawe ambazo ziliandikwa kwa kidole cha Mwenyezi Mungu, je, hiyo ina maana kwamba manabii wote wa baadaye lazima pia wapokee ujumbe wao kutoka Kwake kwenye mbao za mawe? Na kwenye Mlima Sinai pekee? Kwa sababu manabii wa kwanza walikuwa Wayahudi ina maana manabii wote lazima wawe Wayahudi? Kwa sababu ya Nabii Nuhu (S.A.W) kuonywa juu ya Hukumu inayokuja kwa maji ina maana hukumu zote za Allah ni kwa maji? Nadhani tungelazimika kujibu ‘hapana’ kwa maswali haya yote. Mwenyezi Mungu ana uwezo na haki, kwa mujibu wa ukuu wake, kuchagua mitume, mbinu na njia mbalimbali za kufanya mapenzi yake. Sehemu yetu ni kuamua kama ujumbe unatoka Kwake kweli au la. Na kwa vile Qur’ani Tukufu yenyewe inatangaza hivyo Injil ilipewa wahyi na Mwenyezi Mungu, na Isa (SAW) aliahidi msukumo na mwongozo huu huu (kwa hapo juu) itakuwa ni upumbavu kwetu kubishana vinginevyo.
Kwa mukhtasari, Injil iliandikwa kwa Kigiriki ili ieleweke na ulimwengu mpana wa siku hizo. Ahadi ilitolewa kwamba Mwenyezi Mungu atawapa uwongofu na kuwapa wahyi wanafunzi walipoandika Injil – na hii inathibitishwa na Qur’an kutangaza kwamba hii ilifunuliwa. Njia hii ya wahyi ni tofauti na jinsi Qur’ani Tukufu ilivyoteremshwa lakini si juu yetu kumwambia Mwenyezi Mungu mipaka yake. Katika historia yote ya mwanadamu Ametumia mbinu, manabii na njia tofauti kuwasilisha ujumbe Wake.