Surah al-ahzab (Sura ya 33 – Nguvu Zilizounganishwa) inatoa suluhisho kwa hali ya kawaida ya mwanadamu – nini cha kumwita mtu wakati hatujui jina lake.
Waiteni kwa baba zao, maana huo ndio uadilifu zaidi mbele ya Mwenyezi Mungu. Na ikiwa hamwajui baba zao, basi ni ndugu zenu katika Dini, na rafiki zenu. Wala si lawama juu yenu kwa mlivyo kosea. Lakini ipo lawama katika yale ziliyo fanya nyoyo zenu kwa makusudi. Na Mwenyezi Mungu ni Mwenye kusamehe, Mwenye kurehemu. (Surah al-ahzab 33:5)
Hii inatukumbusha kwamba ujuzi wa kibinadamu ni mdogo – mara nyingi hatujui hata majina ya watu wanaotuzunguka. Surah An-Najm (Sura ya 53 – The Star) inazungumzia baadhi ya masanamu yaliyozoeleka zama za Mtume Muhammad (Swalla Allaahu ‘alayhi wa aalihi wa sallam) akisema:
Hayo hayakuwa ila ni majina mliyo wapa nyinyi na baba zenu. Mwenyezi Mungu hakuleta uthibitisho wowote juu ya hayo. Hawafuati ila dhana tu na kipendacho nafsi. Na kwa yakini uwongofu ulikwisha wafikia kutoka kwa Mola wao Mlezi. (Surah AN-Najm 53:23)
Majina ya miungu ya uwongo yalitungwa na watu wa kawaida tu. Aya hizi zinatoa mwongozo wa kutenganisha ibada ya uwongo na ya kweli. Kwa kuwa nyakati fulani hatujui hata majina ya watu wanaotuzunguka, kwa hakika wanadamu hawawezi kujua jina la nabii anayekuja katika siku za usoni. Ikiwa jina la Masih litatolewa kabla ya wakati, hii itakuwa ni dalili ya kwamba huu ni mpango wa kweli wa Mwenyezi Mungu na sio kutoka kwa kitu cha uongo. Tunaangalia hapa jinsi jina la Tawi linavyotabiriwa.
Ishara katika Jina
Tumeona katika makala za hivi karibuni kuhusu Zabur ambayo Mwenyezi Mungu aliahidi a Ufalme Ujao. Ufalme huu ungekuwa tofauti na falme za wanadamu. Tazama habari leo na uone kile kinachotokea katika falme za wanadamu. Mapigano, ufisadi, ukatili, mauaji, wenye nguvu kuwanyonya wanyonge – hii hutokea katika falme zote za wanadamu ziwe za Kiislamu, Kikristo, Kiyahudi, Kibudha, Kihindu au za Magharibi zisizo za kidini. Tatizo katika falme hizi zote ni kwamba sisi tunaoishi ndani yake tuna a kiu isiyotulia kama tulivyoona kwa Nabii Yeremia (S.A.W) ambayo inaongoza us kutenda dhambi na mengi ya matatizo haya katika maelezo yao mbalimbali (yaani ufisadi, mauaji, unyanyasaji wa kijinsia n.k.) ni matokeo ya dhambi. Kwa hiyo, kizuizi kikubwa kinachozuia Ufalme wa Mungu uje ni sisi. Ikiwa Mwenyezi Mungu ataweka Ufalme wake mpya hivi sasa hakuna hata mmoja wetu ambaye angeweza kuuingia kwa sababu dhambi yetu ingeharibu Ufalme huo kama vile inavyoharibu falme leo. Yeremia (SAW) pia alitabiri siku ambayo Mwenyezi Mungu ataweka a Mkataba wa New. Agano hili lingekuwa jipya kwa sababu lingeandikwa mioyoni mwetu badala ya vibao vya mawe kama vibao Sheria ya Musa ilikuwa. Ingetubadilisha kutoka ndani-nje ili kutufanya tustahili kuwa raia wa Ufalme huu.
Je, hili lingefanywaje? Mpango wa Mwenyezi Mungu ulikuwa kama hazina iliyofichika. Lakini dalili katika jumbe za Zabur zilitolewa ili wale waliokuwa wakitafuta Ufalme Wake waelewe – lakini wengine ambao hawakupendezwa wangebaki wajinga. Tunaangalia jumbe hizi sasa. Mpango huo ulijikita kwenye Masih ajaye (ambaye kama tulivyoona hapa = Masihi = Kristo). Tumeona tayari katika Zaburi za Zabur.kwa wahyi wa Mfalme Dawud) kwamba Masih aliyetabiriwa ilimbidi atoke katika ukoo wa Mfalme Dawud (tazama hapa kukagua hii).
Nabii Isaya kuhusu Mti, Kisiki … na Tawi
Nabii Isaya (SAW) alifichua jinsi mpango huu wa Mwenyezi Mungu ungetokea. Kitabu cha Isaya katika Zabur kiliandikwa wakati wa nasaba ya Daudi/nasaba ya Kifalme ya Daudi (takriban 1000 – 600 KK). Ilipoandikwa (750 KK) nasaba na ufalme wote wa Israeli ulikuwa mbovu – kutokana na kiu ya mioyo yao.
Ratiba ya Kihistoria ya Nabii Isaya (PBUH) akiwa na baadhi ya manabii wengine huko Zabur
Nasaba ya Dawud – kama Mti
Isaya (S.A.W) alivuviwa kuandika ombi kwa Waisraeli kurejea kwa Mwenyezi Mungu na kwenye desturi na roho ya Sheria ya Musa. Isaya pia alijua kwamba hii toba na kurudi itakuwa isiyozidi kutokea na hivyo akatabiri kwamba taifa la Israeli lingeangamizwa na nasaba ya kifalme itavunjwa-vunjwa. Tuliona hapa jinsi hii ilitokea. Katika unabii wake alitumia sitiari au taswira ya nasaba kuwa kama mkuu mti ambayo ingekatwa hivi karibuni na tu a kisiki ingebaki. Hii ilitokea karibu 600 BC wakati Wababeli walipoharibu Yerusalemu na tangu wakati huo hakuna mzao wa Mfalme Daudi/Dawud aliyewahi kutawala huko Yerusalemu.
Mti – kata
Lakini pamoja na unabii huu wote wa uharibifu unaokuja katika kitabu chake, ulikuja ujumbe huu maalum:
“Basi litatoka chipukizi katika shina la Yese, na tawi litakalotoka katika mizizi yake litazaa matunda. Na roho ya Bwana atakaa juu yake, roho ya hekima na ufahamu, roho ya shauri na uweza, roho ya maarifa na ya kumcha Bwana” (Isaya 11:1-2)
Nasaba ya Dawud (PBUH)- sasa chipukizi linatoka kwenye kisiki kilichokufa
Yese alikuwa baba wa Mfalme Daudi/Dawud, na hivyo mzizi wa Nasaba yake. Kwa hiyo ‘shina la Yese’ lilikuwa ni unabii wa uharibifu unaokuja wa nasaba ya wafalme kutoka kwa Daudi/Dawud. Lakini Isaya, akiwa nabii, pia aliona zamani na kutabiri ya kwamba ingawa kisiki (mstari wa Wafalme) kitaonekana kimekufa, hakitakuwa. kabisa hivyo. Siku moja katika siku zijazo risasi, inayojulikana kama Tawi, angeibuka kutoka kwenye kisiki hicho alichotangaza. Tawi hili linaitwa a ‘yeye’ kwa hiyo Isaya anatabiri kuhusu mtu anayekuja kutoka katika ukoo wa Daudi. Mtu huyu angekuwa na sifa kama hizo za hekima, nguvu, na maarifa ingeweza tu kutoka kwa Roho wa Mungu anayekaa juu yake. Sasa kumbuka jinsi tulivyoona kwamba Masih pia alitabiriwa kutoka katika ukoo wa Daudi – hii ilikuwa muhimu zaidi. Tawi na Masih zote kutoka kwa Daudi/Dawud? Je, haya yanaweza kuwa majina mawili ya mtu mmoja anayekuja? Hebu tuendelee kuchunguza kupitia Zabur.
Nabii Yeremia … kuhusu Tawi
Nabii Yeremia (S.A.W), akija miaka 150 baada ya Isaya, wakati ukoo wa Daudi ulikuwa ukikatwa mbele ya macho yake mwenyewe aliandika:
Tazama siku zinakuja, asema Bwana, nitakapomchipushia Daudi Chipukizi la haki; naye atamiliki mfalme, atatenda kwa hekima, naye atafanya hukumu na haki katika nchi. Katika siku zake Yuda ataokolewa, na Israeli atakaa salama, na jina lake atakaloitwa ni hili, Bwana ni haki yetu. (Yeremia 23:5-6)
Yeremia (SAW) anaendelea moja kwa moja kutoka kwa unabii wa Tawi ulioanzishwa na nabii Isaya (AS) miaka 150 kabla. Tawi litakuwa Mfalme. Tuliona kwamba Masih pia angekuwa Mfalme. Kufanana kati ya Masih na Tawi kunazidi kukua.
Nabii Zekaria … anataja Tawi
Nabii Zakaria (SAW) anaendelea na ujumbe kwa ajili yetu. Aliishi 520 KK, mara tu baada ya Wayahudi kurudi Yerusalemu kutoka kwa kufukuzwa kwao Babeli kwa mara ya kwanza, lakini walipokuwa wakitawaliwa na Waajemi.
Nabii Zekaria katika Orodha ya matukio na manabii wengine wa Zabur
(Usimchanganye Zakaria huyu na Zakariya baba yake Yahya/Yohana mbatizaji. Nabii Zakaria aliishi miaka 500 kabla ya Zakariya na kwa hakika Zakariya anaitwa kwa jina la Zakaria huyu, kama hivi leo kuna watu wengi wanaoitwa Mohamed na wanaitwa hivyo. Mtume Muhammad (SAW). Wakati huo (520 KK) Wayahudi walikuwa wakifanya kazi ya kujenga upya hekalu lao lililoharibiwa na kuanzisha upya hekalu. dhabihu za Harun (S.A.W), ndugu yake Musa (S.A.W). Mzao wa Haruni ambaye alikuwa Kuhani Mkuu (na mzao wa Haruni tu ndiye angeweza kuwa Kuhani Mkuu) wakati wa Nabii Zekaria aliitwa. Yoshua. Kwa hiyo wakati huo (yapata 520 KK) Zekaria alikuwa nabii na Joshua alikuwa Kuhani Mkuu. Haya ndiyo ambayo Mwenyezi Mungu – kupitia Zakaria – alitangaza kuhusu Kuhani Mkuu Yoshua:
Sikiliza sasa, Ee Yoshua, kuhani mkuu, wewe na wenzako waketio mbele yako; maana hao ni watu walio ishara; kwa maana, tazama, ninamleta mtumishi wangu, aitwaye Chipukizi. Maana, litazame jiwe hili nililoliweka mbele ya Yoshua; katika jiwe moja yako macho saba; tazama, nitachora machoro yake, asema Bwana wa majeshi, nami nitauondoa uovu wa nchi ile katika siku moja. (Zekaria 3:8-9)
Tawi! Tena! Lakini wakati huu pia anaitwa ‘mtumishi wangu’. Na kwa njia fulani Kuhani Mkuu Yoshua ni mfano wa Tawi hili linalokuja. Kuhani Mkuu Yoshua kwa hiyo ni Ishara. Lakini kwa njia gani? Na ina maana gani kwamba katika ‘siku moja’ dhambi zitaondolewa na BWANA (“Nitaondoa…”)? Tunaendelea katika Zekaria na kujifunza jambo la kushangaza.
Neno la Bwana likanijia, kusema, Pokea vitu mikononi mwa baadhi ya watu waliohamishwa, yaani, Heldai, na Tobia, na Yedaya; na siku iyo hiyo enenda ukaingie katika nyumba ya Yosia, mwana wa Sefania, waliyoifikia kutoka Babeli; (Zekaria 6:9-10)
Ona kwamba Yoshua, jina lake lenyewe, is jina la Tawi. Kumbuka tulichojifunza tafsiri na tafsiri za Kiebrania hadi Kiingereza. Tunasoma ‘Joshua’ hapa kwa sababu tunasoma tafsiri ya Kiingereza. Lakini jina la asili katika Kiebrania ni nini? Takwimu hapa chini inatuambia.
Yoshua = Yesu kwa sababu zote mbili ni tafsiri kutoka kwa jina moja la Kiebrania
Kutoka kwa Quadrant 1 -> 3 (kama tulivyoelewa katika kuelewa jina la ‘Masihi’ au ‘Masih’ lilitoka wapi) tunaona kwamba jina ‘Yoshua’ limetafsiriwa kutoka kwa jina la Kiebrania ‘Yhowshuwa’. Jina hili linatafsiriwa kuwa ‘Yoshua’ wakati Agano la Kale linapotafsiriwa kwa Kiingereza. Pia kukumbuka kwamba Taurati/Zabur ilitafsiriwa katika Kigiriki karibu 250 BC. Hii ni Quadrant 1 -> 2. Wafasiri hawa pia walitafsiri jina la Kiebrania ‘Yhowshuwa’ walipotafsiri Agano la Kale katika Kigiriki. Tafsiri yao ya Kigiriki ilikuwa Iesous. Kwa hivyo ‘Yhowshuwa’ ya Agano la Kale la Kiebrania liliitwa Iesous katika Agano la Kale la Kigiriki. Wakati Agano Jipya la Kiyunani linatafsiriwa kwa Kiingereza jina Iesous hutafsiri kwa ‘Yesu’. Kwa maneno mengine, kama vile Masih=Masihi=Kristo=Mpakwa mafuta,
‘Yhowshuwa’ = Iesous = Yoshua = Yesu (= Isa)
Kwa njia sawa na jina Muhammad = محمد, Yoshua = Yesu. Nini cha kushangaza, ambacho kila mtu anastahili kujua, ni miaka 500 kabla ya Isa al Masih, Mtume wa Injil aliyewahi kuishi, ndivyo ilivyokuwa alitabiri kwa nabii Zekaria kwamba jina la Tawi lingekuwa Yesu (au Isa – tafsiri kutoka Kiarabu). Yesu (au Isa) ni Tawi! Tawi na Masih (au Kristo) ni vyeo viwili kwa mtu mmoja! Lakini kwa nini angehitaji vyeo viwili tofauti? Angefanya nini ambacho kilikuwa muhimu sana? Manabii wa Zabur sasa wanaelezea zaidi kwa undani zaidi – katika yetu kifungu kijacho kwenye Zabur.