Hili ni swali kubwa. Hatari yetu sote ni kwamba tunaweza kuuliza tukiwa na jibu la juu juu tayari akilini mwetu. “Bila shaka Paulo au mmoja wa wale wengine aliipotosha”, tunaweza kujibu haraka bila kufikiria sana juu yake, haswa kwa sababu hii ndio tumesikia. Au, tunaweza kufikiria, “La hasha! Wazo gani la kipumbavu”, tena bila kujua kwanini lakini zaidi kwa vile tumefundishwa hivyo. Hii ndiyo hatari kwa watu wote wanaouliza maswali ya Vitabu vitukufu. Tunaiondoa nje ya mkono (kwa sababu jinsi tulivyofundishwa kuiona sio takatifu) au tunatupilia mbali swali hilo nje ya mkono (tena kwa sababu ya jinsi tulivyofundishwa tofauti).
Agano Jipya linaandika zaidi ya Paulo
Kwa mazingatio haya akilini nataka kushiriki mawazo yangu na sababu juu ya swali hili. Hebu tuanze na waandishi kando na Paulo. Waandishi hawa walikuwa wanafunzi wa Isa (SAW) – masahaba zake. Hao ndio waliomfuata, wakimsikiliza, wakijadiliana naye, juu ya mambo aliyotenda na kusema, faraghani na hadharani. Baadhi yao, kama vile Yohana, Mathayo na Petro walikuwa sehemu ya mduara wa ndani wa wafuasi 12 wa karibu wa Isa. Waliandika vitabu nane vya Agano Jipya. Wengine, kama vile Marko, walikuwa miongoni mwa kundi lake kubwa la wafuasi. Waandishi waliobaki (nje ya Paulo) walikuwa ndugu zake Yakobo na Yuda. Walikua pamoja na Isa (SAW) na Yakobo akawa kiongozi wa wanafunzi huko Jerusalem baada ya kupita Isa (SAW) kutoka katika ulimwengu huu. Yakobo, kwa kweli, ametajwa katika maandishi ya kihistoria ya Kiyahudi ya karne ya 1 BK. Katika karne hiyo kulikuwa na mwanahistoria mkuu wa kijeshi wa Kiyahudi, Josephus, ambaye aliandika vitabu kadhaa vya historia kwa Maliki wa Kirumi wa siku zake. Katika moja ya vitabu vyake, akiandika juu ya matukio ya Yerusalemu katika mwaka wa 62 BK (miaka 32 baada ya kupita kwa Isa) anaandika jinsi Yakobo, nduguye Isa, aliuawa kishahidi na Wayahudi wenzake. Hivi ndivyo anavyoiweka:
“Ananus [kuhani mkuu] alikuwa na haraka-haraka na akawafuata Masadukayo, ambao hawana huruma wanapoketi katika hukumu. Ananus alifikiri kwamba Festo akiwa amekufa na Albinus bado yuko njiani, angepata fursa hiyo. Akawakutanisha waamuzi wa Sanhedrini [baraza la watawala la Wayahudi] akamleta mbele yao mtu mmoja jina lake Yakobo; ndugu yake Yesu aliyeitwa Kristo, na wengine fulani. Akawashitaki kuwa wameihalifu sheria, akawahukumu wauawe kwa kupigwa mawe” Josephus. 93 BK. Mambo ya Kale xx 197
Josephus anaeleza kwamba mwaka 62 AD Ananus alikuwa amefanywa kuhani mkuu huko Yerusalemu na kulikuwa na mkanganyiko wa kisiasa. Ananus alitumia nafasi hiyo kumhukumu kifo James. Baba yake (pia anaitwa Ananus) alikuwa amemhukumu Isa (PBUH) kifo yapata miaka 30 kabla na Ananus mtoto haraka akachukua fursa hiyo kufanya vivyo hivyo na James. Hivyo basi, Yakobo alikuwa mlengwa wa miaka yake ya uongozi huko Jerusalem pamoja na wafuasi wa Isa al Masih (SAW) nduguye huko Jerusalem.
Je, Qurani inasema nini kuhusu hawa wanafunzi wa Isa (SAW)?
Kwa hiyo ni watu hawa walioandika vitabu katika Agano Jipya zaidi ya vile vya Paulo. Ili kuhukumu iwapo waliipotosha Injil tunaweza kwanza kurejea kwenye mtazamo uliotolewa katika Qur’an. Ninapofanya hivyo napata aya ifuatayo:
Isa alipo hisi kuwa kati yao pana ukafiri alisema: Nani wasaidizi wangu kwa Mwenyezi Mungu? Wanafunzi wake wakasema: Sisi ni wasaidizi wa Mwenyezi Mungu. Tumemuamini Mwenyezi Mungu, na shuhudia kwamba sisi hakika ni Waislamu. Mola wetu Mlezi! Tumeyaamini uliyo yateremsha, na tumemfuata huyu Mtume, basi tuandike pamoja na wanao shuhudia. (Surah 3:52-53 – Al-Imran)
Na nilipo wafunulia Wanafunzi kwamba waniamini Mimi na Mtume wangu, wakasema: Tumeamini na shuhudia kuwa sisi ni Waislamu. (Surah 5:111)
Aya hizi zinatuambia kwa uwazi kabisa kwamba wanafunzi wa Isa (Yesu – PBUH) walikuwa a) wasaidizi wa Isa, b) wasaidizi wa Mwenyezi Mungu, c) na waliongozwa na Mwenyezi Mungu kuwa na imani katika Isa. Wanafunzi hawa wanaozungumzwa hapa katika Kurani si wengine ila Mathayo, Petro na Yohana walioandika vitabu vinane vya Agano Jipya, viwili kati ya hivyo ni vya Injili (Injili za Mathayo na Yohana). Na Marko, mfuasi katika duara pana, aliandika injili ya tatu. Inaweza kuonekana kwamba kama mtu anaamini katika Qur’an kwamba mtu pia atalazimika kukubali maandishi ya wanafunzi hawa. Hakika waandishi hawa wasingeweza kuiharibu Injil. Tunaposoma injili zilizoandikwa tunasoma maandishi ya wanafunzi ambayo yamethibitishwa na Kurani. Paulo hakuandika habari zozote za Injili, bali aliandika barua takatifu.
Sasa ninapoishi Kanada ni watu wachache wanaoamini kwa urahisi kwamba kuna vitabu vyovyote vya Mwenyezi Mungu. Kwa sababu tu kitu kimeandikwa katika Kurani au Biblia (al kitab) haimaanishi kwamba wangelikubali. Kwa kweli wanapendelea vyanzo vya kihistoria vya kilimwengu kwa sababu, machoni pao, hawana upendeleo. Lakini hata kutokana na maoni hayo tumeona, kutokana na maandishi ya mwanahistoria Yosefo aliyenukuliwa hapo juu, kwamba kuna msingi thabiti wa kukubali maandishi ya Yakobo, na kwa kuongezea, ndugu yake mwingine Yuda.
Kwa hiyo tunapata, iwe kutoka katika vyanzo vya kilimwengu au kutoka katika Kurani, sababu za kimantiki za kukubali vitabu vya Agano Jipya ambavyo si vya Paulo.
Shahidi wa Isa (SAW): Taurati na Zabur ni viwango vya kwanza
Lakini vipi kuhusu Isa mwenyewe? Alitoa nini kama ushuhuda tunaopaswa kukubali? Ona ambapo anaomba ushuhuda sahihi na usiopotoshwa kwake mwenyewe na ujumbe wake.
Hapa tunaona kwamba Isa (anayezungumza) anatumia Taurati (Kitabu cha Musa) kusahihisha makosa miongoni mwa wataalamu wa Sheria za Kiyahudi (Sharia).
26 “Na kuhusu ufufuo wa wafu: hamjasoma katika kitabu cha Musa, sehemu ile inayoelezea jinsi Mungu alivyozungumza na Musa kutoka katika kichaka akisema, ‘Mimi, ni Mungu wa Ibrahimu na Mungu wa Isaka na Mungu wa Yakobo’? 27 Mungu si Mungu wa wafu bali ni Mungu wa walio hai. Kwa hiyo mmekosea kabisa.” Marko 12:26-27
Na hapa tunaona kwamba Isa (a.s.) anaanza na Taurati kisha anaendelea na Zabur (‘Mitume na Zaburi’) kufundisha kuhusu jukumu lake kama Masih.
25 Kisha Yesu akawaambia, “Ninyi ni watu wajinga. Mbona mnaona ugumu kuamini mambo yote yaliyosemwa na Manabii? 26 Je, haikumpasa Kristo kuteswa na kwa njia hiyo aingie katika utukufu wake?” 27 Akawafafanulia maandiko yalivyosema kumhusu yeye, akianzia na maandiko ya Musa na kupitia maandiko yote ya manabii. (Luka 24:25-27)…
44 Akawaambia, “Haya ndiyo mambo niliyowaambia nilipokuwa pamoja nanyi; kwamba yote yaliyoandikwa kunihusu mimi katika she ria ya Musa, katika Maandiko ya manabii na Zaburi hayana budi kutimizwa.” 45 Akawapa uwezo wa kuyaelewa Maandiko. (Luka 24:44-45)
Na hapa tunaona kwamba Isa anaanza tena na Taurati (maandishi ya Musa) kama msingi wa kuhukumu jukumu la Masih.
46 “Kama kweli mli kuwa mmemwamini Musa, mngaliniamini na mimi kwa maana aliandika kunihusu mimi. 47 Lakini ikiwa hamwamini aliyoandika Musa, mtaaminije ninayoyasema?” (Yohana 5: 46-47)
Kwa hiyo tunaweza kuona kwamba Isa (SAW) mwenyewe kwanza anamsihi Musa (ambayo ni Taurati), kisha Mitume na Zaburi (ambayo ni Zabur) kueleza jukumu na madhumuni ya Masih. Hii ndiyo sababu niliamua, katika utafutaji wangu, na sasa katika tovuti hii, kuanza na Taurati. Ikiwa unatazama makala kwenye Ishara za Adamu, Kaini na Abeli, Nuhu, solder,Ibrahim 1, 2, na 3 n.k. utaona kwamba vifungu vinavyounga mkono makala hizi vyote vinatoka katika Taurati (na Qur-ani).
Tuko kwenye ardhi salama kama tukianza na Taurati – Isa (SAW) mwenyewe ametuambia tufanye hivyo. Hapa tunajifunza Ishara ambazo zitasaidia kufungua siri ya Injil. Kisha tutachukua yale tuliyojifunza na kuyalinganisha na maandishi ya ndugu na wanafunzi wa Isa – tena kukaa kwenye ardhi salama.
Kuzingatia Paulo
Na vipi kuhusu maandishi ya Paulo? Tufanye nini kutoka kwao? Mara tu tumesoma Taurati na Zabur na tukajifunza Ishara ambazo Mwenyezi Mungu ametutuma kwa hakika, na tunapokwisha soma vitabu vya wanafunzi na ndugu wa Isa (SAW) tunakuwa wajuzi wa kutosha ili tukirejea kwa Paulo tutaona. ikiwa anachoandika ni tofauti na tulichokwisha soma. Bila ujuzi huu wa usuli wa ‘vitabu salama’ kutufahamisha, haiwezekani sisi kujua kama kile ambacho Paulo aliandika kimepotoshwa au la. Lakini ili kuweka utafutaji wetu mahali salama hatutaanza na Paulo kwa sababu sifa zake hazina shaka.
Nilipokuwa nikiishi Algeria nilizungukwa na wazungumzaji wa Kiarabu na kusikia Kiarabu kila wakati. Lakini kwa sababu sikujua Kiarabu chochote sikuwa na uwezo wa kuamua kama nilichokisikia kilikuwa Kiarabu ‘sahihi’ au Kiarabu ‘kilichopotoshwa’. Kizuizi cha kufanya hukumu hii kilikuwa ndani yangu – sio wasemaji karibu nami. Sikuwa na ujuzi wa kutosha kuwa mwamuzi mzuri. Miaka michache iliyopita nilichukua kozi ya Kiarabu. Watu wote kutoka kila aina ya nyadhifa waliniambia kuwa mtu anayetoa kozi hii alizungumza Kiarabu ‘sahihi’. Sifa yake iliniambia ningeweza kumwamini kama mwalimu ‘sahihi’. Kuanzia kozi hii – ambayo nilijua ni sahihi – nilianza kujifunza Kiarabu kidogo. Kwa bahati mbaya sikuweza kuendelea, lakini kama ningefanya hivyo, ningeweza kuona kwamba siku moja ningeweza kuwa katika nafasi ya kuamua kama watu wengine walizungumza Kiarabu ‘sahihi’ au Kiarabu ‘kilichopotoshwa’ – kwa sababu sasa ningekuwa na msingi wa ufahamu kutoka. ambayo ya kuhukumu.
Tunatumia utaratibu ule ule ulio salama ili kukuza ufahamu thabiti wa Ishara za Mwenyezi Mungu, kuanzia ambapo kila mtu anasema ni ‘sahihi’ (Taurat), na kisha wanafunzi, kukuza msingi wa kuhukumu vyema kama kitu kingine (kama Paulo. ) ni fisadi au la. Hatari kwa watafutaji wote wa Njia Iliyo Nyooka ni kwamba ama tukubali kirahisi sana kuwa ni wahyi yale ambayo yanapaswa kukataliwa, au tuvitupilie mbali haraka vitabu ambavyo Mwenyezi Mungu anakusudia tujifunze navyo. Kuendelea hivyo, kwa kunyenyekea na kuswali mbele ya Mwenyezi Mungu, tukiomba mwongozo wake, kutahakikisha kwamba hatuangukii katika upotofu wowote na hivyo kukaa kwenye Njia Iliyo Nyooka.