Tunalichunguza swali hili kwa undani, kwa kutumia kutoweka kwa Jiwe Jeusi kutoka kwenye Al-Kaaba (mwaka 318 Hijiria) ili kueleza suala hili.
Wale wanaokanusha kuwa Isa al-Masih (Swalla Allaahu ‘alayhi wa aalihi wa sallam) alikufa msalabani kwa kawaida wanarejea Ayah An-Nisa 157.
Na kwa kusema kwao: Sisi tumemuuwa Masihi Isa, mwana wa Maryamu, Mtume wa Mwenyezi Mungu – nao hawakumuuwa wala hawakumsalibu, bali walifananishiwa tu. Na hakika walio khitalifiana katika haya wamo katika shaka nayo. Wao hawana ujuzi nayo wowote, ila ni kufuata dhana tu. Wala hawakumuuwa kwa yakini.
(Surah An-Nisa 4:157)
Je, Isa al Masih aliuawa?
Angalia hii haisemi kwamba Isa al Masih hakufa. Inasema Wayahudi ‘hawakumwua…’ jambo ambalo ni tofauti. Injil inaandika Wayahudi wakimkamata Nabii, na Kayafa Kuhani Mkuu akimhoji lakini
Kisha wakamchukua Yesu kutoka kwa Kayafa mpaka Praitorio, nayo ikawa alfajiri;lakini wao wenyewe hawakuingia ndani ya ile praitorio,wasije wakanajisika,bali wapate kuila Pasaka.
(Yohana 18:28)
Pilato alikuwa gavana wa Kirumi. Wakiwa chini ya utawala wa Waroma, Wayahudi hawakuwa na mamlaka ya kuua. Kisha Pilato akampa nabii huyo kwa askari wake Waroma.
Basi ndipo alipomtia mikononi mwao ili asulibiwe; nao wakampokea Yesu.
(Yohana 19:16)
Kwa hiyo serikali ya Kirumi na askari wa Kirumi ndio waliomsulubisha – sio Wayahudi. Mashtaka ya wanafunzi wa nabii kwa viongozi wa Kiyahudi yalikuwa hayo
Mungu wa Ibrahimu na wa Isaka na wa Yakobo, Mungu wa baba zetu, amemtukuza mtumishi wake Yesu, ambaye ninyi mlimsaliti na kumkana mbele ya Pilato, alipokuwa ametoa hukumu yake afunguliwe.
(Matendo ya Mitume 3:13)
Wayahudi walimkabidhi kwa Warumi nao wakamsulubisha. Baada ya kufa msalabani, mwili wake uliwekwa kaburini
41 Na pale pale aliposulibiwa palikuwa na bustani; na ndani ya bustani mna kaburi jipya, ambalo hajatiwa bado mtu ye yote ndani yake.
42 Humo basi, kwa sababu ya Maandalio ya Wayahudi, wakamweka Yesu; maana lile kaburi lilikuwa karibu.
(Yohana 19:41-42)
An-Nisa 157 inasema kwamba Mayahudi hawakumsulubisha Isa al Masih. Hiyo ni sahihi. Warumi walifanya hivyo.
Surah Maryam na kifo cha mtume
Surah Maryam inabainisha iwapo Isa al Masih alikufa au la.
Na amani iko juu yangu siku niliyo zaliwa, na siku nitakayo kufa, na siku nitakayo fufuliwa kuwa hai.
Huyo ndiye Isa mwana wa Maryamu. Ndiyo kauli ya haki ambayo wanaifanyia shaka.
(Surah Maryam 19:33-34)
Hii inaeleza kwa uwazi kwamba Isa al Masih aliona kimbele na akazungumza juu ya kifo chake kinachokuja, kama Rekodi za Injil.
Nadharia ya ‘Yuda aliuawa badala yake’
Lakini kuna nadharia iliyoenea kwamba Yuda alibadilishwa na kuonekana kama Isa al Masih. Kisha Wayahudi wakamkamata Yuda (ambaye sasa alionekana kama Isa), Warumi walimsulubisha Yuda (bado anafanana na Isa), na hatimaye Yuda akazikwa (akiwa bado anafanana na Isa). Katika nadharia hii Isa al Masih alikwenda moja kwa moja mbinguni bila kufa. Ingawa sio Quran wala Injil popote pale inapoelezea mpango huo wa kina, unakuzwa sana. Basi hebu tuchunguze nadharia hii.
Isa al Masih katika kumbukumbu za kihistoria
Historia ya kilimwengu inarekodi marejeo kadhaa kwa Isa al Masih na kifo chake. Hebu tuangalie mbili. Mwanahistoria wa Kirumi Tacitus alimrejelea Isa al Masih alipokuwa akiandika jinsi Mtawala wa Kirumi Nero alivyowatesa wafuasi wa kwanza wa nabii huyo mnamo mwaka wa 65 BK. Tacitus aliandika:
‘Nero.. aliadhibiwa kwa mateso makali sana, watu ambao kwa kawaida waliitwa Wakristo, ambao walichukiwa kwa ubaya wao. Christus, mwanzilishi wa jina hilo, aliuawa na Pontio Pilato, liwali wa Yudea katika utawala wa Tiberio; lakini ushirikina ule mwovu, uliokandamizwa kwa muda ukaanza tena, si katika Yudea tu, ambako uharibifu ule ulianza, bali na katika mji wa Rumi pia.
Tacitus. Annals XV. 44
Tacitus anathibitisha kwamba Isa al Masih alikuwa:
- 1) mtu wa kihistoria;
- 2) kuuawa na Pontio Pilato;
- 3) wafuasi wake walianza harakati zao huko Yudea (Yerusalemu) baada ya kifo cha nabii Isa al Masih,
- 4) kufikia mwaka wa 65 BK (wakati wa Nero) walikuwa wameenea kutoka Yudea hadi Rumi hivyo kwamba Mfalme wa Kirumi alihisi kwamba alipaswa kukomesha.
Josephus alikuwa kiongozi wa kijeshi wa Kiyahudi/mwanahistoria akiandika kuhusu historia ya Kiyahudi katika karne ya kwanza. Kwa kufanya hivyo alifunika maisha ya Isa al Masih kwa maneno haya:
‘Wakati huo palikuwa na mtu mwenye hekima … Yesu. … nzuri, na … wema. Na watu wengi kutoka miongoni mwa Wayahudi na mataifa mengine wakawa wanafunzi wake. Pilato alimhukumu kusulubiwa na kufa. Na wale waliokuwa wanafunzi wake hawakuuacha uanafunzi wake. Wakatoa habari kwamba amewatokea siku tatu baada ya kusulubishwa kwake, na kwamba yu hai.
Josephus. 90 BK. Mambo ya Kale xviii. 33
Josephus anathibitisha kwamba:
- 1) Isa al Masih alikuwepo,
- 2) Alikuwa mwalimu wa dini,
- 3) Pilato, gavana wa Kirumi alimwua,
- 4) Wanafunzi wake walitangaza hadharani ufufuo wa Isa al Masih mara baada ya hapo.
Inaonekana kutokana na kumbukumbu hizi za kihistoria kwamba kifo cha nabii huyo kilikuwa tukio linalojulikana sana, lisilopingika, na ufufuo wake ulitangazwa kwa ulimwengu wa Kirumi na wanafunzi wake.
Usuli wa Kihistoria – kutoka kwa Biblia
Hivi ndivyo kitabu cha Matendo ya Mitume katika Biblia kinavyoandika kile kilichotokea wakati wanafunzi walipotangaza kufufuka kwa Isa al Masih huko Yerusalemu, kwenye Hekalu, wiki chache baada ya kusulubiwa kwake.
1 Hata walipokuwa wakisema na watu wale, makuhani na akida wa hekalu na Masadukayo wakawatokea,
2 wakifadhaika sana kwa sababu wanawafundisha watu na kuhubiri katika Yesu ufufuo wa wafu.
3 Wakawakamata, wakawaweka gerezani hata asubuhi; kwa kuwa imekwisha kuwa jioni.
4 Lakini wengi katika hao waliosikia lile neno waliamini; na hesabu ya watu waume ikawa kama elfu tano.
5 Hata asubuhi wakubwa na wazee na waandishi wakakusanyika Yerusalemu,
6 na Anasi Kuhani Mkuu, na Kayafa pia, na Yohana na Iskanda, na wote wale waliokuwa jamaa zake Kuhani Mkuu.
7 Walipowaweka katikati wakawauliza, Kwa nguvu gani na kwa jina la nani ninyi mmefanya haya?
8 Ndipo Petro, akijaa Roho Mtakatifu, akawaambia, Enyi wakubwa wa watu na wazee wa Israeli,
9 kama tukiulizwa leo habari ya jambo jema alilofanyiwa yule mtu dhaifu, jinsi alivyoponywa,
10 jueni ninyi nyote na watu wote wa Israeli ya kuwa kwa jina la Yesu Kristo wa Nazareti, ambaye ninyi mlimsulibisha, na Mungu akamfufua katika wafu, kwa jina hilo mtu huyu anasimama ali mzima mbele yenu.
11 Yeye ndiye jiwe lile lililodharauliwa na ninyi waashi, nalo limewekwa kuwa jiwe kuu la pembeni.
12 Wala hakuna wokovu katika mwingine awaye yote, kwa maana hapana jina jingine chini ya mbingu walilopewa wanadamu litupasalo sisi kuokolewa kwalo.
13 Basi walipoona ujasiri wa Petro na Yohana, na kuwajua ya kuwa ni watu wasio na elimu, wasio na maarifa, wakastaajabu, wakawatambua ya kwamba walikuwa pamoja na Yesu.
14 Na wakimwona yule aliyeponywa akisimama pamoja nao hawakuwa na neno la kujibu.
15 Wakawaamuru kutoka katika baraza, wakafanya shauri wao kwa wao,
16 wakisema, Tuwafanyie nini watu hawa? Maana ni dhahiri kwa watu wote wakaao Yerusalemu ya kwamba ishara mashuhuri imefanywa nao, wala hatuwezi kuikana.
17 Lakini neno hili lisije likaenea katika watu, na tuwatishe wasiseme tena na mtu awaye yote kwa jina hili.
(Matendo 4: 1-17)
17 Akaondoka Kuhani Mkuu na wote waliokuwa pamoja naye, (hao ndio walio wa madhehebu ya Masadukayo), wamejaa wivu,
18 wakawakamata mitume wakawaweka ndani ya gereza;
19 lakini malaika wa Bwana akafungua milango ya gereza usiku, akawatoa, akasema,
20 Enendeni mkasimame hekaluni mkawaambie watu maneno yote ya Uzima huu.
21 Nao waliposikia wakaenda alfajiri hekaluni, wakaanza kufundisha. Akaja Kuhani Mkuu nao waliokuwa pamoja naye, wakawakutanisha watu wa baraza, na wazee wote wa wana wa Israeli, wakatuma watu gerezani ili wawalete.
22 Hata watumishi walipofika hawakuwaona gerezani, wakarudi wakatoa habari,
23 wakisema, Gereza tumeikuta imefungwa salama, nao walinzi wamesimama mbele ya mlango; lakini tulipoufungua hatukukuta mtu ndani.
24 Basi jemadari wa hekalu na wakuu wa makuhani waliposikia haya, wakaingiwa na shaka kwa ajili yao, litakuwaje jambo hilo.
25 Mtu mmoja akaja akawapasha habari ya kwamba, Watu wale mliowaweka gerezani wako ndani ya hekalu, wamesimama wakiwafundisha watu.
26 Ndipo yule jemadari akaenda pamoja na watumishi, wakawaleta, lakini si kwa nguvu, kwa maana waliogopa watu wasije wakawapiga kwa mawe.
27 Walipowaleta, wakawaweka katika baraza. Kuhani Mkuu akawauliza,
28 akisema, Je! Hatukuwaamuru ninyi kwa nguvu, msifundishe kwa jina hili? Nanyi, tazameni, mmeijaza Yerusalemu mafundisho yenu, na mnataka kuileta damu ya mtu yule juu yetu.
29 Petro na mitume wakajibu, wakisema, Imetupasa kumtii Mungu kuliko wanadamu.
30 Mungu wa baba zetu alimfufua Yesu, ambaye ninyi mlimwua mkimtundika katika mti.
31 Mtu huyo Mungu amemtukuza kwa mkono wake wa kuume, awe Mkuu na Mwokozi, awape Waisraeli toba na msamaha wa dhambi.
32 Na sisi tu mashahidi wa mambo haya, pamoja na Roho Mtakatifu ambaye Mungu amewapa wote wamtiio.
33 Wao waliposikia wakachomwa mioyo yao; wakafanya shauri kuwaua.
34 Lakini mtu mmoja, Farisayo, jina lake Gamalieli, mwalimu wa torati, mwenye kuheshimiwa na watu wote, akasimama katika baraza, akaamuru mitume wawekwe nje kitambo kidogo,
35 akawaambia, Enyi waume wa Israeli, jihadharini jinsi mtakavyowatenda watu hawa.
36 Kwa sababu kabla ya siku hizi aliondoka Theuda, akijidai ya kuwa yeye ni mtu mkuu, watu wapata mia nne wakashikamana naye; naye aliuawa na wote waliomsadiki wakatawanyika wakawa si kitu.
37 Baada ya mtu huyo aliondoka Yuda Mgalilaya, siku zile za kuandikiwa orodha, akawavuta watu kadha wa kadha nyuma yake, naye pia akapotea na wote waliomsadiki wakatawanyika.
38 Basi sasa nawaambia, Jiepusheni na watu hawa, waacheni; kwa kuwa shauri hili au kazi hii ikiwa imetoka kwa binadamu, itavunjwa,
39 lakini ikiwa imetoka kwa Mungu hamwezi kuivunja; msije mkaonekana kuwa mnapigana na Mungu.
40 Wakakubali maneno yake; nao walipowaita mitume, wakawapiga, wakawaamuru wasinene kwa jina lake Yesu; kisha wakawaacha waende zao.
41 Nao wakatoka katika ile baraza, wakifurahi kwa sababu wamehesabiwa kuwa wamestahili kuaibishwa kwa ajili ya Jina hilo.
(Matendo 5: 17-41)
Ona jinsi viongozi wa Wayahudi walivyojitahidi sana kukomesha ujumbe wao. Kama vile serikali za leo zinazoogopa harakati mpya zilikamata, kutishia, kuwapiga na hatimaye kuwaua (baadhi) wanafunzi ili kujaribu kuwazuia. Wanafunzi hawa walitangaza ujumbe wao huko Yerusalemu – mji ule ule ambapo majuma machache tu kabla ya hapo mtu mwenye kuonekana kwa Isa al Masih alikuwa ameuawa hadharani na kuzikwa. Lakini ni nani aliyeuawa? Nabii? Au Yuda alifananishwa naye?
Wacha tuangalie njia mbadala na tuone kinacholeta maana.
Mwili wa Isa al Masih na kaburi
Kuna chaguzi mbili tu kuhusu kaburi. Ama kaburi lilikuwa tupu au bado ulikuwa na mwili unaofanana na nabii. Hakuna chaguzi nyingine.
Hebu tuchukulie nadharia kwamba Yuda alifanywa aonekane kama nabii, alikuwa amesulubishwa badala yake, na kisha mwili wake (unaofanana na nabii) ukawekwa kaburini. Sasa fikiria juu ya matukio yanayofuata ambayo tunajua yalitokea katika historia. Josephus, Tacitus na Matendo yote yanatuambia kwamba wanafunzi walianza ujumbe wao huko Yerusalemu na mamlaka zinazotawala huko zilichukua hatua kali kupinga ujumbe wa wanafunzi mara tu baada ya kusulubiwa (ya Yuda ambaye alionekana kama nabii – kwa vile tunachukulia nadharia hii). . Lakini nadharia hii inakubali kwamba Yuda alibaki mfu. Katika nadharia hii, mwili ulibaki kaburini (lakini bado ulibadilishwa na kuonekana kama nabii). Wanafunzi, serikali, Tacitus, Josephus – kila mtu – angefikiria kimakosa kuwa mwili huo ulikuwa wa nabii lakini kwa kweli ulikuwa ni maiti ya Yuda (akifanana na nabii).
Hii inazua swali. Kwa nini viongozi wa Kirumi na Wayahudi katika Yerusalemu walipaswa kuchukua hatua kali kama hizo ili kukomesha hadithi za ufufuo ikiwa mwili huo ulikuwa ungali kaburini, kando kabisa na jumbe za hadhara za wanafunzi za kufufuka kwa nabii kutoka kwa wafu? Ikiwa mwili wa Yuda (anayefanana na Isa al Masih) ulikuwa bado kaburini lingekuwa jambo rahisi kwa wenye mamlaka kuuonyesha mwili huu kwa kila mtu na hivyo kuwakanusha wanafunzi (waliosema amefufuka) bila kufungwa gerezani. kuwatesa na hatimaye kuwafia shahidi. Sababu ya kutofanya hivyo ni kwa sababu hapakuwa na mwili wa kuonyesha – kaburi lilikuwa tupu.
Jiwe Jeusi, Kaaba na Misikiti ya Makka na Madina kama vielelezo
Mwaka 930 BK (318 AH) Jiwe Jeusi (al-Hajaru al-Aswad) iliibiwa na kuondolewa kwenye Kaaba huko Makka na kundi la Kishia lililokuwa likiwapinga watawala wa Abbas wa wakati huo. Ilifanyika kwa muda wa miaka 23 kabla ya kurudi kwenye Al-Kaaba. Jiwe Jeusi linaweza kutoweka.
Hebu wazia hali kama hiyo ambapo kikundi kinatangaza hadharani kwa umati kwenye Msikiti Mkuu wa Makka (al-Masjid al-Haram) kwamba Jiwe Jeusi halipo tena kwenye kona ya Mashariki ya Kaaba. Ujumbe wao unasadikisha sana hivi kwamba mahujaji kwenye Msikiti wanaanza kuamini kwamba Jiwe Jeusi limetoweka. Vipi Wasimamizi wa Misikiti Miwili Mitakatifu (Khādim al-Ḥaramayn aš-Šarīfayn) kupambana na ujumbe kama huo? Iwapo ujumbe ulikuwa wa uongo na lile Jiwe Jeusi lilikuwa bado ndani ya Al-Kaaba njia bora zaidi kwa Walinzi kusimamisha ujumbe huu ingekuwa ni kuonyesha hadharani kwamba Jiwe Jeusi lilikuwa bado kwenye Al-Kaaba kama ilivyokuwa kwa karne nyingi. Kisha wazo hili lingekataliwa mara moja. Ukaribu wa Jiwe Jeusi kwenye Msikiti wa Makka unawezesha hili. Kinyume chake, kama Walinzi hawawezi kuonyesha Jiwe Jeusi kukanusha wazo hili, basi onyesho hili kwa hakika limetoweka kama katika 318 AH.
Hata hivyo, kama kundi hili liko kwenye Msikiti wa Mtume wa Madina.Al-Masjid an-Nabawi) akitangaza kwamba Jiwe Jeusi limeondolewa kwenye Al-Kaaba iliyoko Makka (umbali wa kilomita 450) basi ni vigumu zaidi kwa Wahifadhi wa Misikiti Miwili Mitakatifu kukanusha hadithi yao kwa vile ni vigumu kuwaonyesha watu wa Madina Jiwe Jeusi ambalo ni. mbali sana.
Ukaribu wa kitu kitakatifu kwa mzozo kukihusu hurahisisha kukanusha au kuthibitisha madai kukihusu kwa kuwa kiko karibu kukichunguza.
Viongozi wa Kiyahudi waliopinga ujumbe wa ufufuo hawakuupinga kwa mwili
Kanuni hii inatumika kwa mwili wa Yuda/Isa huko Yerusalemu. Kaburi ambalo mwili wa Yuda (aliyeonekana kama Yesu) umelazwa lilikuwa mita chache tu kutoka Hekaluni ambapo wanafunzi wa Isa al Masih walikuwa wakipiga kelele kwa umati kwamba nabii amefufuka kutoka kwa wafu. Ilipaswa kuwa rahisi kwa viongozi wa Kiyahudi kudharau ujumbe wao wa ufufuo kwa kuonyesha mwili (unaofanana na Yesu) kaburini. Ni ukweli kwamba ujumbe wa ufufuo (ambao haukubaliwi na mwili bado kaburini) ulianza karibu na kaburi lenyewe, ambapo ushahidi ungeweza kuonekana na kila mtu. Kwa vile viongozi wa Kiyahudi hawakukanusha ujumbe wao kwa kuonyesha kundi hapakuwa na chombo cha kuonyesha.
Maelfu waliamini ujumbe wa ufufuo katika Yerusalemu
Maelfu waliongoka kuamini katika ufufuo wa kimwili wa Isa al Masih huko Jerusalem wakati huu. Ikiwa ungekuwa mmoja wa wale waliokuwa katika umati wa watu waliokuwa wakimsikiliza Petro, na kujiuliza kama ujumbe wake ulikuwa wa kweli, je, usingechukua mapumziko ya mchana ili kwenda kaburini na kujichunguza mwenyewe kuona kama bado kulikuwa na mwili? huko? Ikiwa mwili wa Yuda (anayefanana na nabii Isa al Masih) ungekuwa bado kaburini hakuna mtu ambaye angeamini ujumbe wa mitume. Lakini historia inaandika kwamba walipata maelfu ya wafuasi kuanzia Yerusalemu. Hilo lisingalikuwa jambo lisilowezekana kwa mwili unaofanana na ule wa nabii ambaye bado yuko Yerusalemu. Mwili wa Yuda kubaki kaburini husababisha upuuzi. Haileti maana.
Nadharia ya mwili wa Yuda haiwezi kueleza kaburi tupu.
Tatizo la nadharia hii ya Yuda kubadilishwa na kufanana na Isa al Masih na kisha kusulubishwa na kuzikwa mahali pake, ni kwamba inaishia na kaburi lililokaliwa. Lakini kaburi tupu ndiyo maelezo pekee ya wanafunzi kuweza kuanza, wiki chache baadaye siku ya Pentekoste, harakati kulingana na ufufuo wa nabii katika jiji lile lile la utekelezaji.
Kulikuwa na chaguzi mbili tu, moja na mwili wa Yuda unaonekana kama nabii aliyebaki kaburini, na ufufuo wa Isa al Masih na kaburi tupu. Kwa kuwa mwili uliobakia kaburini unapelekea kwenye mambo ya upuuzi, basi Isa al Masih lazima awe amekufa mikononi mwa Warumi na akafufuka kutoka kaburini kama ilivyoelezwa waziwazi. akitupa zawadi yake ya uzima.
Kuchunguza zaidi swali hili, mtafiti Cumming anahakiki fasihi ya Kisunni tafsiri za maulama na wasomi.