Je, kuna umuhimu gani kuwa msafi? Surah An-Nisa (Sura ya 4 – Wanawake) inaeleza
Enyi mlio amini! Msikaribie Sala, hali mmelewa, mpaka myajue mnayo yasema, wala hali mna janaba – isipo kuwa mmo safarini – mpaka mkoge. Na mkiwa wagonjwa, au mmo safarini, au mmoja wenu ametoka chooni, au mmewagusa wanawake – na msipate maji, basi ukusudieni mchanga safi, mpake nyuso zenu na mikono yenu. Hakika Mwenyezi Mungu ni Msamehevu na Mwenye kughufiria. (Surah An-Nisa 4:43)
Amri katika Surah An-Nisaa ni kusafisha uso na mikono yetu kwa udongo safi kabla ya swala. Usafi wa nje ni muhimu.
Surah Ash-Shams (Surah 91 – Jua) pia inatuambia kwamba Nafsi yetu – utu wetu wa ndani ni muhimu sawa.
Na kwa nafsi na kwa aliye itengeneza!Kisha akaifahamisha uovu wake na wema wake,Hakika amefanikiwa aliye itakasa,Na hakika amekhasiri aliye iviza. (Surah Ash-Shams 91:7-10)
Surah Ash-Shams inatuambia kwamba ikiwa Nafsi yetu, au utu wetu wa ndani, umetakasika, basi tumefaulu, ambapo ikiwa nafsi yetu imeharibika basi tumeshindwa. Isa al Masih PBUH pia alifundisha kuhusu Usafi wa ndani na nje.
Tuliona jinsi maneno ya Isa al Masih (SAW) yalivyokuwa na nguvu fundisha kwa mamlaka, Kwa kuponya watu, na hata kwa kudhibiti asili. Pia alifundisha kufichua hali ya mioyo yetu – kutufanya tuchunguze utu wetu wa ndani na wa nje. Tunafahamu usafi wa nje, ndiyo maana wudhu kabla ya swala na kwa nini kula nyama halali hufanywa. Mtume Muhammad (SAW), kwa mujibu wa hadith alisema kuwa
“Usafi ni nusu ya imani…” (Muslim Sura ya 1). Kitabu 002, Nambari 0432)
Nabii Isa al Masih (S.A.W) pia alitaka tufikirie kuhusu nusu nyingine – ile ya yetu ndani usafi. Hii ni muhimu kwa sababu ingawa wanadamu wanaweza kuona usafi wa nje wa watu wengine, kwa Mwenyezi Mungu ni tofauti – Yeye pia anaona ndani. Wakati mmoja wa wafalme wa Yuda, ambaye kwa nje aliyashika masharti yote ya kidini, lakini hakuweka moyo wake wa ndani kuwa safi, nabii wa wakati huo alikuja na ujumbe huu:
Kwa maana macho ya Bwana hutazama duniani kote ili kuwatia nguvu wale ambao mioyo yao imejitolea kwake. (2 Mambo ya Nyakati 16:9 ya Zaburi)
Kama ujumbe huo ulivyotangazwa, usafi wa ndani unahusiana na ‘mioyo’ yetu – ‘wewe’ anayefikiri, kuhisi, kuamua, kunyenyekea au kutotii, na kudhibiti ulimi. Mitume wa Zabur walifundisha kwamba ilikuwa ni kiu ya mioyo yetu huo ulikuwa mzizi wa dhambi zetu. Mioyo yetu ni muhimu sana kiasi kwamba Isa al Masih (PBUH) alisisitiza hili katika mafundisho yake kwa kulitofautisha na usafi wetu wa nje. Hivi ndivyo Injil inavyorekodi nyakati tofauti alizofundisha kuhusu usafi wa ndani:
Safisha Ndani na Nje
(‘Mafarisayo’ wametajwa hapa. Walikuwa walimu wa Kiyahudi katika siku hizo, sawa na maimamu wa siku hizi. Isa anataja kutoa ‘fungu la kumi’ kwa Mungu. Hii ilikuwa ni Zaka ya Kiyahudi inayotakiwa.)
Alipokuwa akinena, Farisayo mmoja alimwita aje kwake ale chakula; akaingia, akaketi chakulani.
Farisayo huyo alipomwona, alistaajabu kwa sababu hakunawa kabla ya chakula.
Bwana akamwambia, Ninyi Mafarisayo mwasafisha kikombe na sahani kwa nje, lakini ndani yenu mmejaa unyang’anyi na uovu.
Enyi wapumbavu; aliyevifanya vya nje, siye yeye aliyevifanya vya ndani pia?
Lakini, toeni sadaka vile vya ndani, na tazama, vyote huwa safi kwenu.
Lakini, ole wenu, Mafarisayo, kwa kuwa mwatoa zaka za mnanaa na mchicha na kila mboga, na huku mwaacha mambo ya adili, na upendo wa Mungu; iliwapasa kuyafanya hayo ya kwanza, bila kuyaacha hayo ya pili.
Ole wenu, Mafarisayo, kwa kuwa mwapenda kuketi mbele katika masinagogi, na kusalimiwa masokoni.
Ole wenu, kwa kuwa mmefanana na makaburi yasiyoonekana, ambayo watu wapitao juu yake hawana habari nayo. (Luka 11: 37-44)
Kugusa maiti kulifanya Myahudi kuwa najisi kulingana na sheria. Isa (SAW) aliposema kwamba watu wanatembea juu ya ‘makaburi yasiyo na alama’ alimaanisha kwamba walikuwa najisi bila wao hata ‘kujua’ kwa sababu walikuwa wakipuuza usafi wa ndani. Tukipuuza hili tunaweza kuwa najisi kama yule asiyeamini ambaye hajali usafi wowote.
The moyo humtia unajisi mtu aliye safi kidini
Katika fundisho lifuatalo, Isa al Masih (PBUH) ananukuu kutoka kwa nabii Isaya (SAW) aliyeishi 750 BC. ( hapa kwa habari kuhusu Isaya)
Ndipo Mafarisayo na waandishi toka Yerusalemu walipomwendea Yesu wakisema, Mbona wanafunzi wako huyahalifu mapokeo ya wazee, kwa maana hawanawi mikono walapo chakula.
Akajibu, akawaambia, Mbona ninyi nanyi huihalifu amri ya Mungu kwa ajili ya mapokeo yenu?
Kwa kuwa Mungu alisema, Mheshimu baba yako na mama yako, na Amtukanaye baba yake au mama yake kufa na afe.
Bali ninyi husema, Atakayemwambia babaye au mamaye, Cho chote kikupasacho kusaidiwa na mimi ni wakfu, basi asimheshimu baba yake au mama yake. Mkalitangua neno la Mungu kwa ajili ya mapokeo yenu.
Enyi wanafiki, ni vema alivyotabiri Isaya kwa habari zenu, akisema, Watu hawa huniheshimu kwa midomo; Ila mioyo yao iko mbali nami.
Nao waniabudu bure, Wakifundisha mafundisho Yaliyo maagizo ya wanadamu.
Akawaita makutano akawaambia
Sikilizeni, mfahamu; Sicho kiingiacho kinywani kimtiacho mtu unajisi; bali kitokacho kinywani ndicho kimtiacho mtu unajisi.
Ndipo wanafunzi wake walipomwendea, wakamwambia, Wajua ya kuwa Mafarisayo walipolisikia neno lile walichukizwa?
Akajibu, akasema, Kila pando asilolipanda Baba yangu wa mbinguni litang’olewa.
Waacheni; hao ni viongozi vipofu wa vipofu. Na kipofu akimwongoza kipofu mwenzake, watatumbukia shimoni wote wawili.
Basi Petro akajibu, akamwambia, Tueleze mfano huo.
Yesu akasema, Hata sasa ninyi nanyi mngali hamna akili?
Hamjafahamu bado ya kuwa kila kiingiacho kinywani hupita tumboni, kikatupwa chooni?
Bali vitokavyo kinywani vyatoka moyoni; navyo ndivyo vimtiavyo mtu unajisi.
Kwa maana moyoni hutoka mawazo mabaya, uuaji, uzinzi, uasherati; wivi, ushuhuda wa uongo, na matukano; hayo ndiyo yamtiayo mtu unajisi; lakini kula kabla hajanawa mikono hakumtii mtu unajisi. (Mathayo 15:1-20)
Katika mkutano huu, Isa al Masih (PBUH) alionyesha kwamba sisi ni wepesi kujenga wajibu wetu wa kidini kutokana na ‘mila za wanadamu’ badala ya kutoka kwa ujumbe wa Mungu. Wakati wa Mtume, viongozi wa Kiyahudi walipuuza wajibu wao mbele ya Mwenyezi Mungu wa kuwatunza wazazi wao wazee kwa kutoa pesa zao kwa mambo ya kidini badala ya kuwasaidia wazazi wao.
Leo tunakabiliwa na tatizo lile lile la kudharau usafi wa ndani. Lakini Mwenyezi Mungu anajishughulisha sana na uchafu unaotoka katika nyoyo zetu. Uchafu huu utasababisha hukumu yetu juu ya Siku ya Hukumu ikiwa haijasafishwa.
Mzuri kwa Nje lakini Ndani amejaa uovu
Ole wenu waandishi na Mafarisayo, wanafiki! Kwa kuwa mnasafisha nje ya kikombe na chano, na ndani yake vimejaa unyang’anyi na kutokuwa na kiasi.
Ewe Farisayo kipofu, safisha kwanza ndani ya kikombe, ili nje yake nayo ipate kuwa safi.
Ole wenu, waandishi na Mafarisayo, wanafiki! Kwa kuwa mmefanana na makaburi yaliyopakwa chokaa, nayo kwa nje yaonekana kuwa mazuri, bali ndani yamejaa mifupa ya wafu, na uchafu wote. Vivyo hivyo ninyi nanyi, kwa nje mwaonekana na watu kuwa wenye haki, bali ndani mmejaa unafiki na maasi.
(Mathayo 23: 25-28)
Isa al Masih (SAW) anaeleza yale ambayo sote tumeyaona. Kufuata usafi wa nje kunaweza kuwa jambo la kawaida sana miongoni mwa waumini wa Mungu, lakini wengi bado wamejaa uchoyo na uroho ndani – hata wale ambao ni muhimu kidini. Kupata usafi wa ndani ni muhimu – lakini ni ngumu zaidi. Mwenyezi Mungu atahukumu usafi wetu wa ndani kwa makini sana. Kwa hiyo suala linajitokeza lenyewe: Jinsi gani tunasafisha mioyo yetu ili tuweze kuingia katika Ufalme wa Mungu siku ya kiama? Sisi endelea katika Injil kwa majibu.