Surah al-Haj (Sura ya 22 – Hija) inatuambia kwamba ibada na sherehe tofauti zimetolewa kwa nyakati tofauti. Lakini sio dhabihu maalum ya nyama, lakini kile kilicho ndani yetu ambacho ni muhimu zaidi.
Na kila umma tumewafanyia mahala pa kuchinjia mihanga ya ibada ili walitaje jina la Mwenyezi Mungu juu ya vile walivyo ruzukiwa katika wanyama wa mifugo. Basi Mungu wenu ni Mungu Mmoja tu. Jisalimishieni kwake tu, na wabashirie wanyenyekevu,Nyama zao hazimfikii Mwenyezi Mungu wala damu zao, lakini unamfikia uchamngu wenu. Namna hivi tumewadhalilisha kwenu ili mumtukuze Mwenyezi Mungu kwa alivyo kuongoeni. Na wabashirie wafanyao mema.(Surah al-Haj 22:34, 37)
Maji ni sehemu muhimu ya ibada na sherehe za Hajj kwani mahujaji hutafuta kunywa maji ya kisima cha Zam Zam. Lakini Surah al-Mulk (Sura ya 67 – Enzi Kuu) inatuuliza swali muhimu
Sema: Mwaonaje, yakiwa maji yenu yamedidimia chini, nani atakueleteeni maji yanayo miminika? (Surah al-Mulk 67:30)
Nabii Isa al Masih (Swalla Allaahu ‘alayhi wa aalihi wa sallam) alilijibu swali hili katika ibada ya Hija ya Kiyahudi iliyofaradhishwa na Mtume Musa (Swalla Allaahu ‘alayhi wa aalihi wa sallam). Tunaliangalia hili hapa kupitia lenzi ya Hajj.
Hija ya Hijja inajulikana sana. Kinachojulikana kidogo ni kwamba Sharia ya Musa (S.A.W), iliyopokelewa miaka 3500 iliyopita, pia ilihitaji waumini wa Kiyahudi wa wakati huo kufanya hija takatifu kwenda Yerusalemu (Al-Quds) kila mwaka. Hija moja kama hiyo iliitwa Sikukuu ya Vibanda (Au Sukkot) Hija hii iliyoamrishwa na nabii Musa (SAW) ina mambo mengi yanayofanana na yale ya Hijja ya leo. Kwa mfano, mahujaji wote wawili walikuwa katika wiki maalum ya kalenda, zote mbili zilihusisha dhabihu za wanyama, zote zilihusisha kupata maji maalum (kama zamzam), zote zilihusisha kulala nje, na zote mbili zilihusisha kuzunguka jengo takatifu mara saba. Kwa maana fulani, Sikukuu ya Vibanda ilikuwa kama Hajj kwa Wayahudi. Leo, kwa kweli, Wayahudi bado wanasherehekea Sikukuu ya Vibanda lakini wanaifanya kwa njia tofauti kidogo na yao Hekalu la Yerusalemu liliharibiwa na Warumi mnamo 70 AD.
Injil inaandika jinsi Nabii Isa al Masih (PBUH) alivyohiji kwa ajili ya Sikukuu hii – ‘Hajj’ yake. Akaunti inarekodiwa na baadhi ya maelezo inapofaa.
Yesu Anaenda kwenye Sherehe ya Vibanda (Yohana 7)
1 Na baada ya hayo Yesu alikuwa akitembea katika Galilaya; maana hakutaka kutembea katika Uyahudi, kwa sababu Wayahudi walikuwa wakitafuta kumwua.
2 Na sikukuu ya Wayahudi, Sikukuu ya Vibanda, ilikuwa karibu.
3 Basi ndugu zake wakamwambia, Ondoka hapa, uende Uyahudi, wanafunzi wako nao wapate kuzitazama kazi zako unazozifanya.
4 Kwa maana hakuna mtu afanyaye neno kwa siri, naye mwenyewe ataka kujulikana. Ukifanya mambo haya, basi jidhihirishe kwa ulimwengu.
5 Maana hata nduguze hawakumwamini.
Ndugu zake Isa al Masih walikuwa wakimfanyia Mtume kwa kejeli kwa vile hawakumwamini. Lakini jambo fulani lilitokea baadaye ambalo lilibadili mawazo yao kwa sababu ndugu zake wawili, Yakobo na Yuda, baadaye waliandika barua (zilizoitwa James na Jude) ambazo ni sehemu ya Agano Jipya (Injil). Ni nini kilibadilisha mawazo yao? The ufufuo wa Isa al Masih.
6 Basi Yesu akawaambia, Haujafika bado wakati wangu; ila wakati wenu sikuzote upo.
7 Ulimwengu hauwezi kuwachukia ninyi; bali hunichukia mimi, kwa sababu mimi naushuhudia ya kuwa kazi zake ni mbovu.
8 Kweeni ninyi kwenda kula sikukuu; mimi sikwei bado kwenda kula sikukuu hii, kwa kuwa haujatimia wakati wangu.
9 Naye alipokwisha kuwaambia hayo, alikaa vivi hivi huko Galilaya.
10 Hata ndugu zake walipokwisha kukwea kuiendea sikukuu, ndipo yeye naye alipokwea, si kwa wazi bali kana kwamba kwa siri.
11 Basi Wayahudi wakamtafuta kwenye sikukuu, wakasema, Yuko wapi yule?
12 Kukawa na manung’uniko mengi katika makutano juu yake. Wengine wakasema, Ni mtu mwema. Na wengine wakasema, Sivyo; bali anawadanganya makutano.
13 Walakini hakuna mtu aliyemtaja waziwazi, kwa sababu ya kuwaogopa Wayahudi.
Yesu Anafundisha kwenye Sikukuu
14 Hata ikawa katikati ya sikukuu Yesu alikwea kuingia hekaluni, akafundisha.
15 Wayahudi wakastaajabu wakisema, Amepataje huyu kujua elimu, ambaye hakusoma?
16 Basi Yesu akawajibu, akasema, Mafunzo yangu si yangu mimi, ila ni yake yeye aliyenipeleka.
17 Mtu akipenda kuyatenda mapenzi yake, atajua habari ya yale mafunzo, kwamba yatoka kwa Mungu, au kwamba mimi nanena kwa nafsi yangu tu.
18 Anayesema kwa nafsi yake anafanya hivyo ili kupata utukufu wake binafsi, lakini anayetafuta utukufu wa yule aliyemtuma ni mtu wa ukweli, hakuna uwongo juu yake. Musa hakukupa torati? lakini hakuna hata mmoja wenu anayeishika sheria. kwa nini unayeishika sheria. Kwa nini unajaribu kuniua?
20 “Wewe una pepo, umati ukajibu, ni nani anayetaka kukuua?”
18 Yeye anenaye kwa nafsi yake tu hutafuta utukufu wake mwenyewe; bali yeye anayetafuta utukufu wake aliyempeleka, huyo ni wa kweli, wala ndani yake hamna udhalimu.
19 Je! Musa hakuwapa torati? Wala hakuna mmoja wenu aitendaye torati. Mbona mnatafuta kuniua?
20 Mkutano wakajibu, Ama! Una pepo! Ni nani anayetafuta kukuua?
21 Yesu akajibu, akawaambia, Mimi nalitenda kazi moja, nanyi nyote mnaistaajabia.
22 Musa aliwapa tohara; lakini si kwamba yatoka kwa Musa, bali kwa mababa; nanyi siku ya sabato humtahiri mtu.
23 Basi ikiwa mtu hupashwa tohara siku ya sabato, ili torati ya Musa isije ikavunjika, mbona mnanikasirikia mimi kwa sababu nalimfanya mtu kuwa mzima kabisa siku ya sabato?
24 Basi msihukumu hukumu ya macho tu, bali ifanyeni hukumu iliyo ya haki.
Mgawanyiko Juu Ya Yesu Ni Nani
Basi baadhi ya watu wa Yerusalemu wakasema, Je! Huyu siye wanayemtafuta ili wamwue? Na kumbe! Anena waziwazi, wala hawamwambii neno! Yamkini hao wakuu wanajua hakika ya kuwa huyu ndiye Kristo? Lakini huyu twamjua atokako; bali Kristo atakapokuja hakuna ajuaye atokako.
Mjadala katika zama hizo miongoni mwa Mayahudi ulikuwa ni iwapo Nabii Isa (SAW) alikuwa Masihi (Masihi) au la. Watu wa Kiyahudi waliamini kwamba mahali ambapo Masih angetoka pangejulikana. Kwa vile walijua alikotoka Isa walifikiri kwamba kwa hiyo hawezi kuwa Masih. Kwa hiyo wameipata wapi imani hii kwamba asili ya Masihi haitajulikana? Kutoka Taurati? Maandiko ya Manabii? Hapana kabisa! Mitume walikuwa wameeleza kwa uwazi kabisa wapi Masih angetoka. Nabii Mika (SAW) mwaka 700 KK aliandika katika Zabur kwamba
Bali wewe, Bethlehemu Efrata, uliye mdogo kuwa miongoni mwa elfu za Yuda; kutoka kwako wewe atanitokea mmoja atakayekuwa mtawala katika Israeli; ambaye matokeo yake yamekuwa tangu zamani za kale, tangu milele. (Mika 5:2)
Unabii huu (tazama makala hapa kwa maelezo zaidi juu ya hili) alikuwa amesema kwamba mtawala (= Masih) angekuja kutoka Bethlehemu. Tuliona katika kuzaliwa kwa Masih kwamba kweli alizaliwa Bethlehemu kama vile unabii huo ulivyotabiri miaka 700 kabla ya kuzaliwa kwake.
Ilikuwa ni mapokeo ya kidini ya wakati ule ambayo yalisema kwamba mahali ambapo Masih alitoka pangejulikana. Walifanya makosa kwa sababu hawakuhukumu kwa yale ambayo manabii walikuwa wameandika lakini badala yake walihukumu kwa maoni ya mitaani, mawazo ya siku zao – hata mawazo kutoka kwa wasomi wa kidini. Tunapaswa kuwa waangalifu ili tusifanye makosa sawa.
Akaunti inaendelea…
28 Basi Yesu akapaza sauti yake hekaluni, akifundisha na kusema, Mimi mnanijua, na huko nitokako mnakujua; wala sikuja kwa nafsi yangu; ila yeye aliyenipeleka ni wa kweli, msiyemjua ninyi.
29 Mimi namjua, kwa kuwa nimetoka kwake, naye ndiye aliyenituma.
30 Basi wakatafuta kumkamata; lakini hakuna mtu aliyeunyosha mkono wake ili kumshika, kwa sababu saa yake ilikuwa haijaja bado.
31 Na watu wengi katika mkutano wakamwamini; wakasema, Atakapokuja Kristo, je! Atafanya ishara nyingi zaidi kuliko hizi alizozifanya huyu?
32 Mafarisayo wakawasikia mkutano wakinung’unika hivi juu yake; basi wakuu wa makuhani na Mafarisayo wakatuma watumishi ili wamkamate.
33 Basi Yesu akasema, Bado kitambo kidogo nipo pamoja nanyi; kisha naenda zangu kwake yeye aliyenipeleka.
34 Mtanitafuta wala hamtaniona; nami nilipo ninyi hamwezi kuja.
35 Basi Wayahudi wakasemezana, Huyu atakwenda wapi hata sisi tusimwone? Ati! Atakwenda kwa Utawanyiko wa Wayunani, na kuwafundisha Wayunani?
36 Ni neno gani hilo alilolisema, Mtanitafuta wala hamtaniona; nami nilipo ninyi hamwezi kuja?
37 Hata siku ya mwisho, siku ile kubwa ya sikukuu, Yesu akasimama, akapaza sauti yake akisema, Mtu akiona kiu, na aje kwangu anywe.
38 Aniaminiye mimi, kama vile maandiko yalivyonena, mito ya maji yaliyo hai itatoka ndani yake.
39 Na neno hilo alilisema katika habari ya Roho, ambaye wale wamwaminio watampokea baadaye; kwa maana Roho alikuwa hajaja, kwa sababu Yesu alikuwa hajatukuzwa.
Siku hii ya Sikukuu Wayahudi wangechukua maji kutoka kwenye chemchemi ya pekee iliyo kusini mwa Yerusalemu na kuingia ndani ya jiji kupitia ‘lango la maji’ na kupeleka maji kwenye madhabahu ya hekalu. Ilikuwa ni wakati wakifanya ibada hii ya maji matukufu ambapo Mtume Isa al Masih (SAW) alipaza sauti: kama alivyosema hapo awali, kwamba alikuwa chanzo cha ‘Maji Hai’. Kwa kusema hivyo alikuwa akiwakumbusha kiu ndani ya mioyo yetu inayoongoza kwenye dhambi ambayo manabii walikuwa wameandika juu yake, pamoja na ahadi ya Roho ajaye ambaye angetolewa kwa wale waliomwamini ili kukidhi kiu hii ili wasihitaji tena kuwa watumwa wa dhambi.
40 Basi wengine katika mkutano walipoyasikia maneno hayo, walisema, Hakika huyu ndiye nabii yule.
41 Wengine walisema, Huyu ndiye Kristo. Wengine wakasema, Je! Kristo atoka Galilaya?
42 Andiko halikusema ya kwamba Kristo atoka katika uzao wa Daudi, na kutoka Bethlehemu, mji ule alioukaa Daudi?
43 Basi kukaingia matengano katika mkutano kwa ajili yake.
44 Baadhi yao wakataka kumkamata, lakini hakuna mtu aliyenyosha mikono yake ili kumshika.
Zamani, kama ilivyo leo, watu waligawanyika kuhusu Nabii Isa al Masih (SAW). Kama tulivyoona hapo juu, manabii walikuwa wametabiri kuzaliwa kwa Masih kuwa Bethlehemu (ambako Isa alizaliwa). Lakini vipi kuhusu swali hili la Masih kutotoka Galilaya? Nabii Isaya (SAW) alikuwa ameandika mwaka 700 kabla ya Kristo
Hata hivyo, hakutakuwa tena na huzuni kwa wale waliokuwa katika dhiki. Hapo awali aliidhalilisha nchi ya Zabuloni na nchi ya Naftali, lakini siku zijazo ataiheshimu Galilaya ya mataifa. katika njia ya Bahari, ng’ambo ya Yordani,
1 Lakini yeye aliyekuwa katika dhiki hatakosa changamko. Hapo kwanza aliiingiza nchi ya Zabuloni na nchi ya Naftali katika hali ya kudharauliwa, lakini zamani za mwisho ameifanya kuwa tukufu, karibu na njia ya bahari; ng’ambo ya Yordani, Galilaya ya mataifa.
2 Watu wale waliokwenda katika giza Wameona nuru kuu; Wale waliokaa katika nchi ya uvuli wa mauti, Nuru imewaangaza.
(Isaya 9: 1-2)
Kwa hiyo manabii walikuwa wametabiri kwamba Masih angeanza mafundisho yake (nuru imepambazuka) huko ‘Galilaya’ – mahali pale ambapo Isa alikuwa kweli. alianza mafundisho yake na alifanya zaidi ya miujiza yake. Tena watu walikosea kwa sababu hawakuwa wamesoma kwa uangalifu manabii na badala yake waliamini tu yale ambayo kwa kawaida yalifundishwa na walimu wao.
Kutokuamini kwa Viongozi wa Kiyahudi
45 Basi wale watumishi wakawaendea wakuu wa makuhani na Mafarisayo. Nao wakawaambia, Mbona hamkumleta?
46 Wale watumishi wakajibu. Hajanena kamwe mtu ye yote kama huyu anavyonena.
47 Basi Mafarisayo wakawajibu, Je! Ninyi nanyi mmedanganyika?
48 Ni nani katika wakuu amwaminiye, au katika Mafarisayo?
49 Lakini makutano hawa wasioifahamu torati wamelaaniwa.
50 Akawaambia Nikodemo, (naye ni yule aliyemwendea zamani, maana ni mmoja wao),
51 Je! Torati yetu humhukumu mtu kabla ya kumsikia kwanza, na kujua atendavyo?
52 Wakajibu, wakamwambia, Je! Wewe nawe umetoka Galilaya!
Tunaweza kuona kwamba wataalamu wa Sheria walikosea kabisa kwa kuwa Isaya alikuwa ametabiri kwamba nuru ingetoka ‘Galilaya’.
Masomo mawili yanakuja akilini kutoka kwa akaunti hii. Kwanza ni rahisi sana kufanya shughuli zetu za kidini kwa bidii nyingi lakini kwa ujuzi mdogo. Tunapokaribia Hijja tunatakiwa kuwa makini kwamba yafuatayo si ya kweli kwetu
Kwa maana nawashuhudia kwamba wana juhudi kwa ajili ya Mungu, lakini si katika maarifa. (Warumi 10:2)
Tunahitaji kujifunza kile manabii wameandika ili tufahamishwe ipasavyo.
Pili, tunaona hapa kwamba Mtume Isa al Masih (SAW) anatoa ofa. Alisema kwenye Hijja yao hivyo
Hata siku ya mwisho, siku ile kubwa ya sikukuu, Yesu akasimama, akapaza sauti yake akisema, Mtu akiona kiu, na aje kwangu anywe. Aniaminiye mimi, kama vile maandiko yalivyonena, mito ya maji yaliyo hai itatoka ndani yake. (Yohana 7: 37-38)
Ofa hii inatolewa kwa ‘mtu yeyote’ (hivyo si kwa Wayahudi tu, au Wakristo, n.k.) ambaye ‘ana kiu’. Unahisi kiu? (Angalia hapa kwa maana ya manabii kwa hili). Ni vizuri kunywa kutoka kwa zamzam vizuri. Kwa nini pia tusinywe kutoka kwa Masih ambaye anaweza kukidhi kiu yetu ya ndani?