Labda hakuna sehemu yoyote ya Injil (Injil) inayoibua mabishano na mjadala mwingi kama jina la ‘Mwana wa Mungu’ ambalo linatumiwa na Nabii Isa al Masih (SAW) mara kwa mara kupitia Injil (Injil). Istilahi hii katika Injil (Injil) ndiyo sababu kuu inayowafanya wengi kushuku kuwa Injil imeharibiwa. Suala la ufisadi wa Injil limechunguzwa kutoka katika Qur-aan (hapa), sunna (hapa), pamoja na ukosoaji wa maandishi ya kisayansi (hapa) Hitimisho kubwa ni kwamba Injil (Injil) haijaharibika. Lakini basi tunalifanyia nini neno hili ‘Mwana wa Mungu’ katika Injil?
Je, ni kinyume na Upweke wa Mungu kama ilivyoelezwa katika Surah Al-Ikhlas? (Sura 112 – Unyoofu)
Sema: Yeye Mwenyezi Mungu ni wa pekee.Mwenyezi Mungu Mkusudiwa.Hakuzaa wala hakuzaliwa.Wala hana anaye fanana naye hata mmoja. (Surah Al-Ikhlas 112)
Kama vile Surah Al-Ikhlas, Taurati pia inathibitisha upweke wa Mwenyezi Mungu pale Mtume Musa (Swalla Allaahu ‘alayhi wa aalihi wa sallam) alipotangaza:
Sikiza, Ee Israeli; Bwana, Mungu wetu, Bwana ndiye mmoja. (Kumbukumbu la Torati 6:4)
Kwa hivyo jinsi ya kuelewa ‘Mwana wa Mungu’?
Wakati mwingine kusikia tu neno, bila kujaribu kuelewa maana yake, kunaweza kusababisha hitimisho lisilo sahihi. Kwa mfano, wengi katika nchi za Magharibi, huitikia neno ‘Jihad’ ambalo linaonekana sana kwenye vyombo vya habari. Wanaamini neno hili linamaanisha ‘mpiganaji wazimu’, ‘kuua watu wasio na hatia’, au kitu kama hicho. Kwa kweli, wale wanaochukua muda kuelewa neno hili watajifunza kwamba linamaanisha ‘mapambano’ au ‘juhudi’ na hii inaweza kuwa mapambano dhidi ya aina mbalimbali za nguvu, ikiwa ni pamoja na mapambano ya kibinafsi na dhambi na majaribu. Lakini wengi hawajui hili.
Hatupaswi kuanguka katika makosa sawa na neno ‘Mwana wa Mungu’. Katika makala hii tutaangalia neno hili, kuelewa linatoka wapi, linamaanisha nini na haimaanishi nini. Kisha tutakuwa katika nafasi ya ufahamu wa kujibu neno hili na Injil.
‘Mwana wa Mungu’ anatoka wapi?
‘Mwana wa Mungu’ ni cheo na hakitokani na Injil (Injili). Waandishi wa injili hawakubuni au kuanza neno. Wala haikuvumbuliwa na Wakristo. Tunajua hili kwa sababu lilitumika mara ya kwanza katika Zabur, muda mrefu kabla ya wanafunzi wa Isa al Masih (PBUH) au Wakristo kuwa hai, katika sehemu iliyoongozwa na nabii Dawud (Daudi – PBUH) karibu 1000 BC. Wacha tuone ni wapi inatokea kwanza.
1 Mbona mataifa wanafanya ghasia, Na makabila wanatafakari ubatili?
2 Wafalme wa dunia wanajipanga, Na wakuu wanafanya shauri pamoja, Juu ya Bwana, Na juu ya masihi wake.
3 Na tuvipasue vifungo vyao, Na kuzitupia mbali nasi kamba zao.
4 Yeye aketiye mbinguni anacheka, Bwana anawafanyia dhihaka.
5 Ndipo atakaposema nao kwa hasira yake, Na kuwafadhaisha kwa ghadhabu yake.
6 Nami nimemweka mfalme wangu Juu ya Sayuni, mlima wangu mtakatifu.
7 Nitaihubiri amri; Bwana aliniambia, Ndiwe mwanangu, Mimi leo nimekuzaa.
8 Uniombe, nami nitakupa mataifa kuwa urithi wako, Na miisho ya dunia kuwa milki yako.
9 Utawaponda kwa fimbo ya chuma, Na kuwavunja kama chombo cha mfinyanzi.
10 Na sasa, enyi wafalme, fanyeni akili, Enyi waamuzi wa dunia, mwadibiwe.
11 Mtumikieni Bwana kwa kicho, Shangilieni kwa kutetemeka.
12 Shikeni yaliyo bora asije akafanya hasira, Nanyi mkapotea njiani,Kwa kuwa hasira yake itawaka upesi,Heri wote wanaomkimbilia.
(Zaburi 2)
Tunaona hapa mazungumzo kati ya ‘BWANA’ na ‘mtiwa mafuta wake’. Katika mstari wa 7 tunaona kwamba ‘BWANA’ (yaani Mungu/Allah) anamwambia Watiwa mafuta kwamba ‘… wewe ni Mwana wangu; mimi leo nimekuwa baba yako…’ Hili linarudiwa katika mstari wa 12 ambapo inatushauri ‘Kumbusu Mwanawe…’. Kwa kuwa Mungu anazungumza na kumwita ‘mwanangu’ hapa ndipo jina ‘Mwana wa Mungu’ linapoanzia. Jina hili ‘Mwana’ limetolewa kwa nani? Ni kwa ‘mpakwa mafuta wake’. Kwa maneno mengine, jina ‘Mwana’ linatumika kwa kubadilishana na ‘mpakwa mafuta’ kupitia kifungu. Tuliona hilo Aliyetiwa mafuta = Masihi = Masih = Kristo, na Zaburi hii ni Pia ambapo jina la ‘Masihi’ lilianzia. Kwa hiyo jina la ‘Mwana wa Mungu’ linaanzia katika kifungu kile kile ambapo neno ‘Masih’ au ‘Kristo’ lina asili yake – katika maandishi yaliyovuviwa ya Zabur yaliyoandikwa miaka 1000 kabla ya kuwasili kwa Nabii Isa al Masih (PBUH).
Kujua hili, kunatuwezesha kuelewa mashtaka yaliyowekwa dhidi ya Isa kwenye kesi yake. Hapa chini ni jinsi viongozi wa Kiyahudi walivyomhoji katika kesi yake.
Majina ya Yesu: Mbadala wa Kimantiki kuhusu ‘Mwana wa Mungu’
66 Hata kulipokucha, walikutanika jamii ya wazee, na wakuu wa makuhani, na waandishi, wakamleta katika baraza yao, wakisema,
67 Kama wewe ndiwe Kristo, tuambie. Akawaambia, Nijapowaambia, hamtasadiki kabisa.
68 Tena, nikiwauliza, hamtajibu.
69 Lakini tangu sasa Mwana wa Adamu atakuwa ameketi upande wa kuume wa Mungu Mwenyezi.
70 Wakasema wote, Basi, wewe ndiwe Mwana wa Mungu? Akawaambia, Ninyi mwasema kwamba mimi ndiye.
71 Wakasema, Basi, tuna haja gani tena ya ushuhuda? Maana, sisi wenyewe tumesikia maneno ya kinywa chake.
(Luka 22:66-71)
Viongozi wanamwuliza Yesu kwanza kama yeye ndiye ‘Kristo’ (mstari 67). Nikimuuliza mtu ‘Je, wewe ni X?’ inamaanisha kuwa nina wazo la X tayari akilini mwangu. Ninajaribu tu kuunganisha X na mtu ninayezungumza naye. Kwa njia hiyo hiyo, ukweli kwamba viongozi wa Kiyahudi wanamwambia Yesu ‘Je! ya Kristo?’ ina maana kwamba walikuwa na dhana ya ‘Kristo’ tayari akilini mwao. Swali lao lilikuwa ni kuhusu kuhusisha cheo cha ‘Kristo’ (au Masih) na nafsi ya Isa. Lakini kisha wanataja tena swali sentensi chache baadaye kuwa ‘Je! ya Mwana wa Mungu basi?’ Wanayachukulia majina ya cheo ‘Kristo’ na ‘Mwana wa Mungu’ kuwa ni sawa na yanaweza kubadilishana. Majina haya yalikuwa pande mbili za sarafu moja. (Isa anajibu kati ya ‘mwana wa Adamu’. Hiki ni cheo kingine kinachotoka katika kifungu katika kitabu cha Danieli kinaeleza kwa undani. hapa) Viongozi wa Kiyahudi walipata wapi wazo la kubadilishana ‘Kristo’ na ‘Mwana wa Mungu’? Waliipata kutoka katika Zaburi ya 2 – iliyovuviwa miaka elfu moja kabla ya kuja kwa Yesu. Ilikuwa na inawezekana kimantiki kwa Yesu kufanya hivyo isiyozidi kuwa ‘Mwana wa Mungu’ kama alikuwa pia isiyozidi ‘Kristo’. Huu ndio msimamo ambao viongozi wa Kiyahudi walichukua kama tunavyoona hapo juu.
Pia inawezekana kimantiki kwa Isa/Yesu kuwa wote ‘Kristo na ‘Mwana wa Mungu’. Tunaliona hili katika jinsi Petro, mfuasi mkuu wa Isa (SAW) anavyojibu alipoulizwa. Imeandikwa katika Injili
13 Basi Yesu akaenda pande za Kaisaria-Filipi, akawauliza wanafunzi wake akasema, Watu hunena Mwana wa Adamu kuwa ni nani?
14 Wakasema, Wengine hunena u Yohana Mbatizaji, wengine Eliya, wengine Yeremia au mmojawapo wa manabii.
15 Akawaambia, Nanyi mwaninena mimi kuwa ni nani?
16 Simoni Petro akajibu akasema, Wewe ndiwe Kristo, Mwana wa Mungu aliye hai.
17 Yesu akajibu, akamwambia, Heri wewe Simoni Bar-yona; kwa kuwa mwili na damu havikukufunulia hili, bali Baba yangu aliye mbinguni.
(Mathayo 16:13-17)
Petro anaunganisha jina la “Masihi” na ‘Mwana wa Mungu’ kwa kawaida, kwa sababu liliwekwa wazi wakati majina yote mawili yalipoanza katika Zaburi (Zabur). Yesu anakubali hili kama ufunuo kutoka kwa Mungu kwa Petro. Yesu ni ‘Masihi’ na hivyo ni Pia ‘Mtoto wa Mungu’.
Lakini haiwezekani, kujipinga mwenyewe hata, kwa Yesu kuwa ‘Kristo’ lakini isiyozidi kuwa ‘Mwana wa Mungu’ kwa sababu maneno hayo mawili yana chanzo kimoja na yanamaanisha kitu kimoja. Hiyo itakuwa sawa na kusema kwamba umbo fulani ni ‘duara’ lakini si ‘duara’. Umbo laweza kuwa la mraba na hivyo lisiwe duara wala kuwa duara. Lakini ikiwa ni duara basi pia ni duara. Mviringo ni sehemu ya maana ya kuwa duara, na kusema kwamba umbo fulani ni duara lakini si duara ni kutokuwa na mshikamano, au kutoelewa maana ya ‘duara’ na ‘mviringo’. Ni sawa na ‘Kristo’ na ‘mwana wa Mungu’. Yesu ni ‘Masihi’ na ‘Mwana wa Mungu’ (madai ya Petro) au yeye si (mtazamo wa viongozi wa Kiyahudi wa siku hizo); lakini hawezi kuwa mmoja na si mwingine.
‘Mwana wa Mungu’ maana yake nini?
Kwa hivyo kichwa kinamaanisha nini? Dokezo linaonekana katika jinsi Agano Jipya linavyomtambulisha mtu wa Yusufu, mmoja wa wanafunzi wa kwanza (siyo Yusufu wa Farao) na jinsi linavyotumia ‘mwana wa…’. Inasema
36 Na Yusufu, aliyeitwa na mitume Barnaba, (maana yake, Mwana wa faraja), Mlawi, asili yake ni mtu wa Kipro,
37 alikuwa na shamba akaliuza, akaileta fedha, akaiweka miguuni pa mitume.
(Matendo 4:36-37)
Utaona kwamba jina la utani ‘Barnabas’ ina maana ‘mwana wa kutia moyo’. Je, Injili inasema kwamba jina la baba yake halisi lilikuwa ‘kutia moyo’ na hii ndiyo sababu anaitwa ‘mwana wa faraja’? Bila shaka hapana! ‘Kutia moyo’ ni dhana dhahania ambayo ni ngumu kufafanua lakini ni rahisi kuelewa kwa kuiona ikiishi kwa mtu wa kutia moyo. Kwa kuangalia maisha na utu wa Yusufu mtu angeweza ‘kuona‘ kutia moyo kwa vitendo na hivyo kuelewa maana ya ‘kutia moyo’. Kwa njia hii Yusufu ni ‘mwana wa faraja’. Aliwakilisha ‘kutia moyo’ kwa njia iliyo hai.
“Hakuna mtu aliyewahi kumwona Mungu” (Yohana 1:18). Kwa hiyo, ni vigumu kwetu kuelewa kwa hakika tabia na asili ya Mungu. Tunachohitaji ni kuona Mungu akiwakilishwa kwa njia iliyo hai, lakini hilo haliwezekani kwa kuwa ‘Mungu ni Roho’ na hivyo hawezi kuonekana. Kwa hiyo Injili inafupisha na kueleza umuhimu wa maisha na nafsi ya Isa al Masih kwa kutumia jina la ‘Neno la Mungu’ na ‘Mwana wa Mungu’.
14 Naye Neno alifanyika mwili, akakaa kwetu; nasi tukauona utukufu wake, utukufu kama wa Mwana pekee atokaye kwa Baba; amejaa neema na kweli.
15 Yohana alimshuhudia, akapaza sauti yake akasema, Huyu ndiye niliyenena habari zake ya kwamba, Ajaye nyuma yangu amekuwa mbele yangu; kwa maana alikuwa kabla yangu.
16 Kwa kuwa katika utimilifu wake sisi sote tulipokea, na neema juu ya neema.
17 Kwa kuwa torati ilitolewa kwa mkono wa Musa; neema na kweli zilikuja kwa mkono wa Yesu Kristo.
18 Hakuna mtu aliyemwona Mungu wakati wo wote; Mungu Mwana pekee aliye katika kifua cha Baba, huyu ndiye aliyemfunua.
(Yohana 1:14-18)
Je, tunajuaje neema na ukweli wa Mungu? Tunaiona iliishi katika maisha halisi ya nyama-na-damu ya Isa al Masih (SAW). Wanafunzi wangeweza kuelewa ‘neema na kweli’ ya Mungu kwa kuiona ndani yake. Sheria, pamoja na amri zake, hazingeweza kutupa mfano huo unaoonekana.
Mwana … akija moja kwa moja kutoka kwa Mungu
Matumizi mengine ya ‘mwana wa Mungu’ pia yanatusaidia kuelewa vizuri zaidi maana yake kuhusiana na Isa/Yesu (AS). Injili ya Luka inaorodhesha nasaba (baba kwa mwana) ya Yesu kurudi nyuma kwa Adamu. Tunachukua nasaba mwishoni kabisa inaposema
wa Enoshi, wa Sethi, wa Adamu, wa Mungu. (Luka 3:38)
Tunaona hapa kwamba Adamu anaitwa ‘mwana wa Mungu’. Kwa nini? Kwa sababu Adamu hakuwa na baba wa kibinadamu; alitoka kwa Mungu moja kwa moja. Yesu pia hakuwa na baba wa kibinadamu; alikuwa aliyezaliwa na bikira. Kama inavyosema hapo juu katika Injili ya Yohana ‘alitoka kwa Baba’ moja kwa moja.
Mfano wa ‘mtoto wa …’ kutoka katika Qur’an
Qur’an inatumia usemi ‘mwana wa …’ kwa njia sawa na Injil. Fikiria ayah ifuatayo
Wanakuuliza watoe nini? Sema: Kheri mnayo itoa ni kwa ajili ya wazazi na jamaa na mayatima na masikini na wasafiri. Na kheri yoyote mnayo ifanya Mwenyezi Mungu anaijua. (Surat al-Baqarah 2:215)
Neno ‘wasafiri’ (au ‘wasafiri’) kihalisi limeandikwa kama ‘wana wa barabara’ katika Kiarabu asilia (‘ibni sabil’ au ابن السبيل). Kwa nini? Kwa sababu wafasiri na wafasiri wameelewa kwamba msemo huo haurejelei ‘wana’ wa barabara kihalisi, bali ni usemi wa kuashiria wasafiri – wale ambao wameunganishwa sana na kutegemea barabara.
Nini ‘Mwana wa Mungu’ haimaanishi
Ni sawa na Biblia inapotumia neno ‘mwana wa Mungu’. Hakuna mahali popote katika Taurati, Zabur au Injil ambapo neno ‘Mwana wa Mungu’ linamaanisha kwamba Mungu alifanya ngono na mwanamke na akawa na mtoto halisi na wa kimwili kama matokeo. Ufahamu huu ulikuwa wa kawaida katika ushirikina wa Kigiriki wa kale ambapo miungu walikuwa na ‘wake’. Lakini hakuna mahali popote katika Biblia (al kitab) paliposemwa hili. Kwa hakika hili lisingewezekana kwa vile linasema kwamba Yesu alizaliwa na a bikira – kwa hivyo hakuna uhusiano.
Muhtasari
Tuliona hapa kwamba Nabii Isaya karibu 750 BC alikuwa ametabiri kwamba siku moja katika siku zijazo Ishara moja kwa moja kutoka kwa BWANA itakuja.
Kwa hiyo Bwana mwenyewe atawapa ishara. Tazama, bikira atachukua mimba, atazaa mtoto mwanamume, naye atamwita jina lake Imanueli. (Isaya 7:14)
Kwa ufafanuzi mwana kutoka kwa bikira hangekuwa na baba wa kibinadamu. Tuliona hapa kwamba Malaika Jibril (Jibril) alikuwa amemtangazia Mariamu kwamba hilo lingetokea kwa sababu ‘nguvu za Aliye Juu Zaidi zitakufunika wewe (Mariamu)’. Hili lisingetokea kwa mahusiano yasiyo takatifu kati ya Mungu na Mariamu – hiyo ingekuwa kwa kukufuru (shirki). Hapana, mwana huyu angekuwa ‘mtakatifu’ kwa njia ya pekee sana, akienda moja kwa moja kutoka kwa Mungu bila mpango au jitihada za kibinadamu. Angeendelea moja kwa moja kutoka kwa Mungu maneno yanapotoka moja kwa moja kutoka kwetu. Kwa maana hii Masihi alikuwa Mwana wa Mungu na pia Neno la Mungu.