Sura Yusuf (Sura ya 12 – Yusuf) inasimulia kisa cha Hadhrat Yusuf/Yusuf. Yusuf alikuwa mtoto wa Hadhrat Yaqub (Yakub), mtoto wa Hazrat Is-haq (Isaac), mtoto wa Hazrat Ibrahim (Ibrahim). Yaqub alikuwa na wana kumi na wawili, mmoja wao akiwa Yusuf. Ndugu kumi na mmoja wa Yusuf walipanga njama dhidi yake, na njama zao dhidi yake ni hadithi ya Yusuf. Hadithi hii iliandikwa kwa mara ya kwanza katika Taurati ya Musa zaidi ya miaka 3500 iliyopita. Hesabu kamili kutoka Taurati iko hapa. Sura Yusuf (Sura 12 – Yusuf) akaunti ni hapa. Surah Yusuf inatuambia kwamba hii haikuwa hadithi tu bali
Kwa yakini katika Yusuf na nduguze ziko ishara kwa wanao uliza.
(Surah Yusuf 12:7)
Je, ni nini katika hadithi Yusuf na ndugu zake ambacho ni ‘ishara’ kwa watafutaji? Tunapitia hadithi kutoka kwa Taurati na Surah Yusuf ili kuelewa ‘ishara’ hizi.
Kusujudu kabla…?
Ishara moja ya wazi ni ile ndoto ambayo Yusuf alimwambia baba yake Yaqub ambapo
Yusuf alipo mwambia baba yake: Ewe babaangu! Hakika mimi nimeota nyota kumi na moja, na jua, na mwezi. Nimeota zikinisujudia.
(Surah Yusuf 12:4)
Mwishoni mwa hadithi, kwa kweli tunaona hivyo
Na akawapandisha wazazi wake kwenye kiti cha enzi. Na wote wakaporomoka kumsujudia. Na akasema: Ewe baba yangu! Hii ndiyo tafsiri ya ile ndoto yangu ya zamani. Na Mwenyezi Mungu ameijaalia iwe kweli. Na Mwenyezi Mungu amenifanyia wema kunitoa gerezani, na kukuleteni kutoka jangwani baada ya Shet’ani kuchochea baina yangu na ndugu zangu. Hakika Mola wangu Mlezi ni Mpole kwa alitakalo. Bila ya shaka Yeye ni Mjuzi Mwenye hikima.
(Surah Yusuf 12:100)
Kupitia Qur’an nzima, ‘kusujudu’ imetajwa mara nyingi. Lakini zote zinarejelea kusujudu mbele ya Mwenyezi Mungu, katika sala, katika Al-Kaaba, au kabla ya miujiza ya Mwenyezi Mungu (kama wachawi wa Misri pamoja na Musa). Hapa kuna tofauti katika kuwa kuna ‘kusujudu’ mbele ya mwanamume (Yusuf). Tukio lingine kama hilo ni pale malaika wanapoamrishwa ‘kumsujudia’ Hazrat Adam (Ta-Ha 116 na Al-Araf 11). Lakini malaika hawakuwa wanadamu, kanuni ya jumla ni wanadamu kumsujudia Bwana tu.
Enyi mlio amini! Rukuuni na msujudu, na muabuduni Mola wenu Mlezi, na tendeni mema, ili mfanikiwe.
(Al-Haj 22:77)
Ni nini juu ya Yusuf kilichofanya msamaha hivyo baba yake Yaqub na ndugu zake wakamsujudia?
Mwana wa Adamu
Vivyo hivyo katika Biblia tumeamriwa kumsujudia tu, au kumwabudu BWANA, lakini pia kuna msamaha. Nabii Danieli alipata maono ambayo yalitazamia mbele sana kwa wakati ule Ufalme wa Mungu ungesimamishwa na katika maono yake aliona ‘Mwana wa Adamu’.
13 Nikaona katika njozi za usiku, na tazama, mmoja aliye mfano wa mwanadamu akaja pamoja na mawingu ya mbingu akamkaribia huyo mzee wa siku, wakamleta karibu naye.
14 Naye akapewa mamlaka, na utukufu, na ufalme, ili watu wa kabila zote, na taifa zote, na lugha zote, wamtumikie; mamlaka yake ni mamlaka ya milele, ambayo hayatapita kamwe, na ufalme wake ni ufalme usioweza kuangamizwa.
(Danieli 7: 13-14)
Katika maono hayo watu wanasujudu mbele ya ‘mwana wa Adamu’, wakati familia ya Yusuf iliposujudu mbele ya Yusuf.
‘Mwana wa Adamu’ ni jina ambalo nabii Isa al Masih PBUH alitumia mara nyingi kwa ajili yake mwenyewe. Alionyesha mamlaka makubwa katika kufundisha, uponyaji na juu ya asili alipokuwa akitembea duniani. Lakini hakuja ‘na mawingu ya mbinguni’ kama maono ya Danieli yalivyotabiri. Hii ni kwa sababu maono hayo yalikuwa yakitazama zaidi katika siku zijazo, kupita ujio wake wa kwanza hadi ujio wake wa pili – wake kurudi duniani tena kumuangamiza Dajjal (as alitabiriwa Hadhrat Adam) na kuusimamisha Ufalme wa Mungu.
Ujio wake wa kwanza, kuzaliwa kwa njia ya Bikira Maria, ilikuwa kuwakomboa watu kwa uraia katika Ufalme wa Mungu. Lakini hata hivyo, alizungumza jinsi yeye, Mwana wa Adamu, angewatenganisha watu wakati wa kurudi kwake juu ya mawingu. Aliyaona mataifa yote yakija mbele yake kwa kusujudu kama vile ndugu zake Yusuf walivyomsujudia Yusuf. Haya ndiyo aliyofundisha Masih
31 Hapo atakapokuja Mwana wa Adamu katika utukufu wake, na malaika watakatifu wote pamoja naye, ndipo atakapoketi katika kiti cha utukufu wake;
32 na mataifa yote watakusanyika mbele zake; naye atawabagua kama vile mchungaji abaguavyo kondoo na mbuzi;
33 atawaweka kondoo mkono wake wa kuume, na mbuzi mkono wake wa kushoto.
34 Kisha Mfalme atawaambia wale walioko mkono wake wa kuume, Njoni, mliobarikiwa na Baba yangu, urithini ufalme mliowekewa tayari tangu kuumbwa ulimwengu;
35 kwa maana nalikuwa na njaa, mkanipa chakula; nalikuwa na kiu, mkaninywesha; nalikuwa mgeni, mkanikaribisha;
36 nalikuwa uchi, mkanivika nalikuwa mgonjwa, mkaja kunitazama; nalikuwa kifungoni, mkanijia.
37 Ndipo wenye haki watakapomjibu, wakisema, Bwana, ni lini tulipokuona una njaa, tukakulisha, au una kiu tukakunywesha?
38 Tena ni lini tulipokuona u mgeni, tukakukaribisha, au u uchi, tukakuvika?
39 Ni lini tena tulipokuona u mgonjwa, au kifungoni, tukakujia?
40 Na Mfalme atajibu, akiwaambia, Amin, nawaambia, kadiri mlivyomtendea mmojawapo wa hao ndugu zangu walio wadogo, mlinitendea mimi.
41 Kisha atawaambia na wale walioko mkono wake wa kushoto, Ondokeni kwangu, mliolaaniwa, mwende katika moto wa milele, aliowekewa tayari Ibilisi na malaika zake;
42 kwa maana nalikuwa na njaa, msinipe chakula; nalikuwa na kiu, msininyweshe;
43 nalikuwa mgeni, msinikaribishe; nalikuwa uchi, msinivike; nalikuwa mgonjwa, na kifungoni, msije kunitazama.
44 Ndipo hao pia watajibu, wakisema, Bwana, ni lini tulipokuona wewe una njaa, au una kiu, au u mgeni, au u uchi, au u mgonjwa, au u kifungoni, tusikuhudumie?
45 Naye atawajibu, akisema, Amin, nawaambia, Kadiri msivyomtendea mmojawapo wa hao walio wadogo, hamkunitendea mimi.
46 Na hao watakwenda zao kuingia katika adhabu ya milele; bali wenye haki watakwenda katika uzima wa milele.
(Mathayo 25: 31-46)
Hadhrat Yusuf na Isa al Masih
Pamoja na msamaha kwamba wanadamu wengine wangesujudu mbele yao, Hadhrat Yusuf na Isa al Masih walipitia muundo sawa wa matukio. Angalia ni kwa njia ngapi maisha yao yalifanana.
| Matukio katika maisha ya Hadhrat Yusuf | Matukio katika maisha ya Isa al Masih |
| Ndugu zake, ambao wanakuwa makabila 12 ya Israeli, wanamchukia Yusuf na kumkataa | Mayahudi kama taifa la makabila wanamchukia Isa al Masih na wanamkataa kuwa Masihi |
| Yusuf anatangaza sijda ya baadaye ya ndugu zake kwa Israeli (jina la Yaqub iliyotolewa na Mungu) | Isa al Masih anatabiri kusujudu kwa siku zijazo kwa ndugu zake (Wayahudi wenzake) kwa Israeli (Mk 14:62) |
| Yusuf anatumwa na Yaqub baba yake kwa ndugu zake lakini wakamkataa na wakamfanyia vitimbi vya kumuua | Isa al Masih anatumwa na Baba Yake kwa ndugu zake Wayahudi, lakini “wake walio wake hawakumpokea.” (Yohana 1:11) na “wakapanga njama ya kumwua” (Yohana 11:53) |
| Wanamtupa kwenye shimo ardhini | Isa al Masih anashuka kwenye shimo la ardhi |
| Yusuf anauzwa na kukabidhiwa kwa wageni ili waondolewe | Isa al Masih inauzwa na kukabidhiwa kwa wageni ili watupwe |
| Anapelekwa mbali ili ndugu na babake wafikiri kwamba amekufa | Israil na ndugu yake Mayahudi wanadhani kuwa Isa al Masih bado amekufa |
| Yusuf amenyenyekea kama mtumishi | Isa al Masih alichukua “asili ya mtumwa” na ‘akajinyenyekeza’ hadi kufa ( Wafilipi 2:7 ). |
| Yusuf anatuhumiwa kwa uwongo kuwa ana dhambi | Wayahudi ‘walimshtaki mambo mengi’ kwa uwongo ( Marko 15:3 ) |
| Yusuf anapelekwa kama mtumwa gerezani, ambapo alitabiri kuachiliwa kwa baadhi ya mateka kutoka katika giza la shimo (mwokaji) | Isa al Masih alitumwa “… kuwafunga waliovunjika mioyo, kutangaza buredom kwa ajili ya mateka na kutolewa gizani kwa wafungwa…” (Isaya 61:1). |
| Yusuf anapanda kwenye kiti cha enzi cha Misri, juu ya mamlaka nyingine zote, chini ya Farao peke yake. Watu wanaomjia wanamsujudia | “Mungu alimpandisha (al Masih) hata mahali pa juu sana, akamkirimia Jina lile lipitalo kila jina, ili kwa jina la Yesu kila goti lipigwe, la vitu vya mbinguni, na vya duniani, na vya chini ya nchi…” (Wafilipi 2:10) -11) |
| Akiwa bado amekataliwa na kuaminiwa kuwa amekufa na ndugu zake, mataifa yanakuja Yusufu kwa mkate ambao angeweza kuwapa | Wakiwa bado wamekataliwa na kuaminiwa kuwa wamekufa na ndugu zake Wayahudi, mataifa yanakuja kwa Isa al Masih kwa ajili ya mkate wa uzima ambao yeye peke yake anaweza kuwapa. |
| Yusufu anasema juu ya usaliti wake kutoka kwa ndugu zake: “Mlikusudia kunidhuru, lakini Mungu alikusudia kuwa wema ili kutimiza yale yanayofanyika sasa, kuokoa maisha ya watu wengi.” (Mwanzo 50:20) | Isa al Masih anasema usaliti wa Wayahudi wenzake ulikusudiwa na Mungu na utaokoa maisha ya watu wengi “Amin, amin, nawaambia, Ye yote anayesikia neno langu na kumwamini yeye aliyenituma yuna uzima wa milele, wala hatahukumiwa, bali amevuka mauti. kwa uzima.” ( Yohana 5:24 ) |
| Ndugu zake na walimwengu wote wanamsujudia Yusuf | Danieli anatabiri kuhusu Mwana wa Adamu kwamba “mataifa yote na watu wa kila lugha wakamwabudu” |
Sampuli nyingi – Ishara nyingi
Takriban manabii wote wa kale kutoka Taurati maisha yao yalifananishwa na Isa al Masih -mifumo iliyowekwa mamia ya miaka kabla ya kuja Kwake. Hili lilifanyika ili kutuonyesha kwamba kuja kwa Masih kwa hakika ulikuwa ni mpango wa Mungu, si wazo la kibinadamu, kwa vile wanadamu hawajui wakati ujao hadi sasa kabla.
Kuanzia kwa Hadhrat Adam. kulikuwa na bishara ya Masih. Biblia inasema kwamba Hazrat Adam
walakini mauti ilitawala tangu Adamu mpaka Musa, nayo iliwatawala hata wao wasiofanya dhambi ifananayo na kosa la Adamu, aliye mfano wake yeye atakayekuja.
(Warumi 5: 14)
Ingawa Yusuf anaishia kupata sijda kutoka kwa ndugu zake, ni kukataliwa, kujitoa muhanga na kujitenga na ndugu zake ndiko kunakosisitizwa katika maisha yake. Msisitizo huu wa kafara ya Masih pia unaonekana kwa mfano wa sadaka ya Nabii Ibrahim. Baada ya Yusuf, wana kumi na wawili wa Yaqub wakawa makabila kumi na mbili ya Israeli ambayo Nabii Musa aliongoza kutoka Misri. Jinsi alivyofanya hivyo ilikuwa ni kielelezo kutabiri maelezo ya kafara ya Masih. Kwa hakika Taurati ilikuwa nayo alama nyingi za kina zilizoandikwa maelfu ya miaka kabla ya kuja kwa Masih. Zabur na manabii wengine walikuwa maelezo zaidi yaliyoandikwa mamia ya miaka kabla ya Masih, na kukataliwa kukitiliwa mkazo katika unabii wa Mtumwa anayeteseka. Kwa kuwa hakuna mwanadamu anayejua wakati ujao mamia ya miaka mbele, manabii hao wangewezaje kujua mambo hayo isipokuwa hawakuongozwa na roho ya Mungu? Iwapo waliongozwa na Mungu basi kukataliwa na kujitolea mhanga kwa Isa al Masih lazima ulikuwa ni mpango Wake.
Mengi ya mifumo au bishara hizi zilihusu ujio wa kwanza wa Masih ambapo alijitoa mwenyewe ili tupate kukombolewa na kuweza kuingia katika Ufalme wa Mungu.
Lakini mtindo wa Yusuf pia unatazamia mbele zaidi wakati Ufalme utakapoanzishwa na mataifa yote yatasujudu baada ya kurudi kwa Isa al Masih duniani. Kwa kuwa sasa tunaishi katika wakati ambapo tunaalikwa katika Ufalme wa Mungu, acheni tusiwe kama wale mtu mjinga katika Al-Ma’arij ambao walikawia hadi Siku ya kupata Mkombozi – na walikuwa wamechelewa. Jifunze zaidi sasa ya Masih ofa ya maisha kwa ajili yako.
Masihi alifundisha kwamba kurudi kwake kutakuwa hivi
1 Ndipo ufalme wa mbinguni utakapofanana na wanawali kumi, waliotwaa taa zao, wakatoka kwenda kumlaki bwana arusi.
2 Watano wao walikuwa wapumbavu, na watano wenye busara.
3 Wale waliokuwa wapumbavu walizitwaa taa zao, wasitwae na mafuta pamoja nao;
4 bali wale wenye busara walitwaa mafuta katika vyombo vyao pamoja na taa zao.
5 Hata bwana arusi alipokawia, wote wakasinzia wakalala usingizi.
6 Lakini usiku wa manane, pakawa na kelele, Haya, bwana arusi; tokeni mwende kumlaki.
7 Mara wakaondoka wanawali wale wote, wakazitengeneza taa zao.
8 Wale wapumbavu wakawaambia wenye busara, Tupeni mafuta yenu kidogo; maana taa zetu zinazimika.
9 Lakini wale wenye busara wakawajibu, wakisema, Sivyo; hayatatutosha sisi na ninyi; afadhali shikeni njia mwende kwa wauzao, mkajinunulie.
10 Na hao walipokuwa wakienda kununua, bwana arusi akaja, nao waliokuwa tayari wakaingia pamoja naye arusini; mlango ukafungwa.
11 Halafu wakaja na wale wanawali wengine, wakasema, Bwana, Bwana, utufungulie.
12 Akajibu akasema, Amin, nawaambia, siwajui ninyi.
13 Basi kesheni, kwa sababu hamwijui siku wala saa.
14 Maana ni mfano wa mtu atakaye kusafiri, aliwaita watumwa wake, akaweka kwao mali zake.
15 Akampa mmoja talanta tano, na mmoja talanta mbili, na mmoja talanta moja; kila mtu kwa kadiri ya uwezo wake; akasafiri.
16 Mara yule aliyepokea talanta tano akaenda, akafanya biashara nazo, akachuma faida talanta nyingine tano.
17 Vile vile na yule mwenye mbili, yeye naye akachuma nyingine mbili faida.
18 Lakini yule aliyepokea moja alikwenda akafukua chini, akaificha fedha ya bwana wake.
19 Baada ya siku nyingi akaja bwana wa watumwa wale, akafanya hesabu nao.
20 Akaja yule aliyepokea talanta tano, akaleta talanta nyingine tano, akisema, Bwana, uliweka kwangu talanta tano; tazama, talanta nyingine tano nilizopata faida.
21 Bwana wake akamwambia, Vema, mtumwa mwema na mwaminifu; ulikuwa mwaminifu kwa machache, nitakuweka juu ya mengi; ingia katika furaha ya bwana wako.
22 Akaja na yule aliyepokea talanta mbili, akasema, Bwana, uliweka kwangu talanta mbili; tazama, talanta nyingine mbili nilizopata faida.
23 Bwana wake akamwambia, Vema, mtumwa mwema na mwaminifu; ulikuwa mwaminifu kwa machache, nitakuweka juu ya mengi; ingia katika furaha ya bwana wako.
24 Akaja na yule aliyepokea talanta moja, akasema, Bwana, nalitambua ya kuwa wewe u mtu mgumu, wavuna usipopanda, wakusanya usipotawanya;
25 basi nikaogopa, nikaenda nikaificha talanta yako katika ardhi; tazama, unayo iliyo yako.
26 Bwana wake akajibu, akamwambia, Wewe mtumwa mbaya na mlegevu, ulijua ya kuwa navuna nisipopanda, nakusanya nisipotawanya;
27 basi, ilikupasa kuiweka fedha yangu kwa watoao riba; nami nikija ningalipata iliyo yangu na faida yake.
28 Basi, mnyang’anyeni talanta hiyo, mpeni yule aliye nazo talanta kumi.
29 Kwa maana kila mwenye kitu atapewa, na kuongezewa tele; lakini asiye na kitu, hata kile alicho nacho atanyang’anywa.
30 Na mtumwa yule asiyefaa, mtupeni mbali katika giza la nje; ndiko kutakuwako kilio na kusaga meno.
(Mathayo 25: 1-30)